ಮಹಿಳಾ ಸಾಧಕರು | ಸಾಧನೆಯ ಶಿಖರದತ್ತ ವಿದುಷಿ ಸುಮಂಗಲಾ ರತ್ನಾಕರ್ ರಾವ್

ಒಂದು ಕಾಲವಿತ್ತು. ಮಹಿಳೆಯರು ಏನಿದ್ದರೂ ಮನೆಯ ಒಳಗೆ, ಮನೆವಾರ್ತೆ ಮಾಡುವುದಕ್ಕಷ್ಟೇ ಸೀಮಿತ ಎಂಬ ಧೋರಣೆ ಇತ್ತು. ಆದರೆ ಈಗ ಹಾಗಲ್ಲ. ಮಹಿಳೆಯರು ಮನೆಯ ಹೊರಗೂ ಏನೇನೆಲ್ಲಾ ಸಾಧನೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಬಹುದೆಂಬುದನ್ನು ಜಗತ್ತಿಗೆ ತೋರಿಸಿಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಅಂಥವರಲ್ಲಿ ಬಹುಮುಖ ಪ್ರತಿಭಾ ಸಂಪನ್ನರಾಗಿ ಸಾಧನೆಯ ಶಿಖರದತ್ತ ಏರುತ್ತಿರುವ ಶ್ರೀಮತಿ ವಿದುಷಿ ಸುಮಂಗಲಾ ರತ್ನಾಕರರನ್ನು ಹೆಸರಿಸಲೇಬೇಕು. ಸಂಸ್ಕಾರವಂತ ಮನೆತನದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿ, ಹಾಗೆಯೇ ಸಂಸ್ಕಾರವಂತ ಮನೆತನದ ಸೊಸೆಯಾಗಿ, ಹೆತ್ತವರ ಹಾಗೂ ತನ್ನ ಪತಿ, ಅತ್ತೆ, ಮಾವಂದಿರ ಪೂರ್ಣ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ, ಸಹಾಯ, ಬೆಂಬಲದಿಂದ ಓರ್ವ ಕಲಾ ಸಾಧಕಿಯಾಗಿ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ ಸುಮಂಗಲಾ ರತ್ನಾಕರ್.

ಇವರು ಕಲೆಯನ್ನು ಆರಾಧಿಸುವ ಮನೋಭಾವ ಉಳ್ಳವರಾಗಿದ್ದುದರಿಂದಲೇ ತಾನು ಮೂವತ್ತು ವರುಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದಂತಹ ನೃತ್ಯ ತರಬೇತಿ ಕೇಂದ್ರಕ್ಕೆ ‘ನಾಟ್ಯಾರಾಧನಾ ಕಲಾಕೇಂದ್ರ’ ಎಂದು ನಾಮಕರಣ ಮಾಡಿರುತ್ತಾರೆ. ಇವರು ಕೇವಲ ಭರತನಾಟ್ಯ ಕಲಾವಿದೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ. ಯಕ್ಷಗಾನ ಕಲಾವಿದೆಯೂ ಆಗಿ ಸಾಧನೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ‘ಯಕ್ಷಾರಾಧನಾ ಕಲಾಕೇಂದ್ರ’ ಸ್ಥಾಪನೆ ಮಾಡಿ ಕಳೆದ ಹದಿನೈದು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ, ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಯಕ್ಷಗಾನದಲ್ಲಿ ತರಬೇತಿ ನೀಡುವ ‘ಯಕ್ಷಗುರು’ ಎಂದೆನಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.

ವಿದ್ವಾನ್ ಚಂದ್ರಶೇಖರ ನಾವಡ, ವಿದ್ವಾನ್ ಮುರಳೀಧರ, ವಿದುಷಿ ಶಾರದಾಮಣಿ ಶೇಖರ್ ಇವರಿಂದ ಭರತನಾಟ್ಯದಲ್ಲಿ ತರಬೇತಿ ಪಡೆದು ಈಗ ಶ್ರೀಮತಿಯವರು ಸಾವಿರಾರು ಶಿಷ್ಯರಿಗೆ ಗುರುಗಳಾಗಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಮಾತ್ರವಲ್ಲ ರಾಜ್ಯದಾದ್ಯಂತ ಅನೇಕ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಭರತನಾಟ್ಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ನೀಡಿ ಜನರ ಪ್ರಶಂಸೆಯ ಕೇಂದ್ರ ಬಿಂದುವಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಹೊಸ ಹೊಸ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಮಾಡುವುದರಲ್ಲಿಯೂ ಇವರ ತುಡಿತ ಎದ್ದು ಕಾಣುತ್ತದೆ. ನಿರಂತರ ಅಧ್ಯಯನಶೀಲತೆ, ಪರಿಶ್ರಮ, ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆ, ಬದ್ಧತೆ ಈ ಗುಣಗಳನ್ನು ಮೈಗೂಡಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಪರಿಣಾಮವಾಗಿಯೇ ಎಂಬಂತೆ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ನೃತ್ಯಕಾವ್ಯ (ಭರತನಾಟ್ಯ ಮಾರ್ಗದ ಕನ್ನಡ ನೃತ್ಯ ಬಂಧಗಳು) ಎಂಬ ಬೃಹತ್ ಗ್ರಂಥವೊಂದನ್ನು ರಚಿಸಿ ಲೋಕಾರ್ಪಣೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಅಲರಿಪುವಿನಿಂದ ಹಿಡಿದು ತಿಲ್ಲಾನದವರೆಗೆ ಎಲ್ಲಾ ಬಗೆಯ ಎಪ್ಪತ್ತೆರಡು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಸ್ವಂತವಾಗಿ ರಚಿಸಿದ ಹಿರಿಮೆ ಇವರ ಪ್ರತಿಭೆಗೆ ಒಂದು ಸಾಕ್ಷಿ. ಒಂದರ್ಥದಲ್ಲಿ ಭರತನಾಟ್ಯ ತರಬೇತಿ ನೀಡುವ ಗುರುಗಳಿಗೆ ಇದೊಂದು ಭೋಧನಾ ಗ್ರಂಥವೂ ಹೌದು ಎಂದರೆ ಅತಿಶಯೋಕ್ತಿಯಾಗಲಾರದು.

ಇವರ ಪ್ರತಿಭೆ ಭರತನಾಟ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕಷ್ಟೇ ಸೀಮಿತವಲ್ಲ. ಯಕ್ಷ ಗುರುವಾಗಿ, ಯಕ್ಷಗಾನ ಕಲಾವಿದೆಯಾಗಿ, ತಾಳಮದ್ದಳೆ ಅರ್ಥಧಾರಿಯಾಗಿಯೂ ಖ್ಯಾತರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಶ್ರೀಯುತ ರಾಕೇಶ ರೈ ಅಡ್ಕ ಇವರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಕ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಪಡೆದು ತದನಂತರ ಸ್ವಸಾಮರ್ಥ್ಯದಿಂದ ಆ ಕಲೆಯನ್ನು ಕರಗತ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಯಕ್ಷಾರಾಧನಾ ಕಲಾಕೇಂದ್ರದ ಮೂಲಕ ಬೊಂಬಾಯಿ, ಮದ್ರಾಸು, ಕುವೈಟ್ ಮೊದಲಾದ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಯಕ್ಷಗಾನ, ತಾಳಮದ್ದಳೆ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ನಡೆಸಿಕೊಟ್ಟ ಓರ್ವ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಕಲಾವಿದೆ ಸುಮಂಗಲಾ. ಇನ್ನೂ ಹೇಳುವುದಾದರೆ ಇವರು ಓರ್ವ ಸಂಘಟನಾ ಚತುರೆ, ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮಾಡುವುದರಲ್ಲಿ ಎತ್ತಿದ ಕೈ. ಸಂಪನ್ಮೂಲ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿ, ಉತ್ತಮ ವಾಗ್ಮಿಯಾಗಿ ತನ್ನ ಛಾಪಾನ್ನು ಮೂಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಭರತನಾಟ್ಯ ಪರೀಕ್ಷೆಯ ಪ್ರಶ್ನಾಪತ್ರಿಕೆ ತಯಾರಿ ಹಾಗೂ ವಿದ್ವತ್ ಪರೀಕ್ಷೆಗೆ ಪರೀಕ್ಷಕರಾಗಿಯೂ ಇವರು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಾರೆ.

‘ಆಡು ಮುಟ್ಟದ ಸೊಪ್ಪಿಲ್ಲ’ ಎನ್ನುವಂತೆ ಸುಮಂಗಲಾ ರತ್ನಾಕರ್ ಪ್ರಬುದ್ಧವಾಗಿ ಕೈಯಾಡಿಸದ ಕ್ಷೇತ್ರವಿಲ್ಲ. ಅವರು ಓರ್ವ ಅಪ್ರತಿಮ ಪ್ರತಿಭಾ ಸಂಪನ್ನರು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಏನಾದರೂ ಸಾಧಿಸಲೇಬೇಕೆಂಬ ಛಲವುಳ್ಳವರು. ಗುರುವಾಗಿ ತಮ್ಮ ಶಿಷ್ಯರಿಗೆ ಮನಃಪೂರ್ವಕವಾಗಿ, ಪ್ರಾಮಾಣಿಕವಾಗಿ, ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ವಿದ್ಯೆಯನ್ನು ಧಾರೆಯೆರೆಯುವವರು. ಸದಾ ಅಧ್ಯಯನ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯುಳ್ಳ ಇವರ ಸಾಧನೆಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಅನೇಕ ಸಂಘ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಅವರನ್ನು ಸನ್ಮಾನಿಸಿದ್ದು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಅನೇಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕಾರಗಳು ಅವರನ್ನು ಅರಸಿ ಬಂದಿವೆ. ಸದಾ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲರಾಗಿರುವ ಸುಮಂಗಲಾ ರತ್ನಾಕರ್ ಇವರ ಕಲಾರಾಧನೆ, ಕಲಾ ಸೇವೆ ಇನ್ನಷ್ಟು ಕಾಲ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಪಥದಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರಿಯಲಿ. ಸಾಧನೆ ಮಾಡಬೇಕೆಂಬುವವರಿಗೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿಯಾಗಲಿ ಎಂದು ಮಹಿಳಾ ದಿನಾಚರಣೆಯ ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಶುಭ ಕೋರುತ್ತೇನೆ.

ಸಾವಿತ್ರಿ ಎಸ್. ರಾವ್, ನಿವೃತ್ತ ಶಿಕ್ಷಕಿ

ವೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಕಿಯಾಗಿದ್ದ ಅವರು ನಿವೃತ್ತಿಯ ಬಳಿಕ ಪ್ರವರ್ತಿಸಿಕೊಂಡದ್ದು ಯಕ್ಷಗಾನ ಕಲೆಯಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ನೂರು ಯಕ್ಷಗಾನ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ್ದು ಉಲ್ಲೇಖಾರ್ಹ ಸಾಧನೆಯಾಗಿದೆ. ಯಾವುದೇ ಸಾಧನೆಗೆ ವಯೋಬಲ ಮುಖ್ಯವಲ್ಲ ಆಸಕ್ತಿ, ಶ್ರದ್ಧೆ, ಪರಿಶ್ರಮ ಬೆರೆತ ಮನೋಬಲ ಮುಖ್ಯ ಎಂದು ನಿರೂಪಿಸಿದ ಅಪೂರ್ವ ಯಕ್ಷ ಸಾಧಕಿ. ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಸ್ಫೂರ್ತಿಯಾಗಿರುವ ಇವರು ಅನೇಕ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಮಾದರಿ. ಉತ್ತಮ ಗೃಹಿಣಿಯಾಗಿರುವ ಸಾವಿತ್ರಿ ಟೀಚರ್ ಮಕ್ಕಳ ಸಾಹಿತಿ, ಭಜನಾ ಕಲಾವಿದೆ, ಭಗವದ್ಗೀತೆ, ಭಾಷಣ, ಪ್ರಬಂಧ, ಪ್ರಖ್ಯಾತ ಮಕ್ಕಳ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಂಗಮದ ಮೂಲಕ ಕವಿತಾ ರಚನೆ, ಕಥಾ ರಚನೆ ಮುಂತಾದವುಗಳನ್ನು ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಹೇಳಿಕೊಡುವ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ವ್ಯಕ್ತಿ. ಶ್ರೀಮತಿ ಸಾವಿತ್ರಿ ಎಸ್ ರಾವ್ ಅವರು ಯಕ್ಷಲೋಕದ ಯಕ್ಷಮಣಿ.