ಕಥೆ | ‘ಟೈಲರ್ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣ’

ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯ ತನ್ನ ಹೆಂಡ್ತಿ ಕಮಲಮ್ಮ, ಮಕ್ಕಳು ಪರಿಮಳ ಮತ್ತು ವಸುಧೇಂದ್ರ ಆಚಾರ್ಯರ ಜೊತೆ ನೆಮಲಿಗುಂಡ್ಲ ರಂಗನಾಯಕ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಶನಿವಾರ ರಾತ್ರಿ ಮಲಗಿ, ಭಾನುವಾರ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಏಳು ಗಂಟೆಗೆ ಕಾರ್‌ನಲ್ಲಿ ಕರ್ನೂಲಿಗೆ ಹೊರಟ್ರು. ಗ್ರೂಪ್-2 ಪರೀಕ್ಷೆ ಮೂಲಕ ಡೆಪ್ಯೂಟಿ ತಹಶೀಲ್ದಾರ್ ಆಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದ ಅವರು, ಈಗ ಕರ್ನೂಲಿನ ಹಂದ್ರೀನೀವಾ ಆಫೀಸಿನಲ್ಲಿ ಭೂಸ್ವಾಧೀನ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಡೆಪ್ಯೂಟಿ ಕಲೆಕ್ಟರ್ ಆಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಕುಟುಂಬ ಸಮೇತ ಪ್ರಕಾಶಂ ಜಿಲ್ಲೆಯ ರಾಚೆರ್ಲಾ ಹತ್ತಿರದ ನೆಮಲಿಗುಂಡ್ಲ ರಂಗನಾಯಕ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಹೋಗೋದು ಅವರ ಸಂಪ್ರದಾಯ.
ಉಪ್ಪಲಪಾಡು ಹಳ್ಳಿಗೆ ಹತ್ತಿರವಾಗ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯ ಡ್ರೈವರ್‌ಗೆ ರಸ್ತೆ ಬದಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಢಾಬಾ ತರಹದ ಹೋಟೆಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಟಿಫನ್‌ಗೆ ಕಾರ್ ನಿಲ್ಲಿಸೋಕೆ ಹೇಳಿದ್ರು. ಎಲ್ಲರೂ ಕಾರ್‌ನಿಂದ ಇಳಿದ್ರು. ಡ್ರೈವರ್ ಕಾರ್‌ನ್ನ ಮರದ ನೆರಳಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲಿಸೋಕೆ ಹೋದ.
ಕಮಲಮ್ಮ ಅನುಮಾನದಿಂದ, “ಇಲ್ಲಿ ಟಿಫನ್ ಚೆನ್ನಾಗಿರುತ್ತಾ?” ಅಂತ ಕೇಳಿದ್ಲು.
“ನಾನು ಶುಗರ್ ಮಾತ್ರೆ ತಗೋಳೋ ಸಮಯ ಆಗಿದೆ. ಏನಾದ್ರೂ ತಿನ್ನೋಣ. ಒಂದು ಹೊತ್ತು ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ವಾ!” ಅಂತಾ ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯ ಹೋಟೆಲ್‌ಗೆ ಬಂದ್ರು.
ಅದು ಮೊಬೈಲ್ ಕ್ಯಾಂಟೀನ್ ಆಗಿದ್ರೂ, ಕುಳಿತು ತಿನ್ನೋಕೆ ತಗಡಿನ ಶೆಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಟೇಬಲ್ ಮತ್ತು ಕುರ್ಚಿಗಳಿದ್ವು. ಅಡುಗೆಯವರೂ ಆಗಿದ್ದ ಹೋಟೆಲ್ ಮಾಲೀಕ ಅವರನ್ನು ನೋಡಿ, “ಸರ್! ಆ ಟೇಬಲ್ ಹತ್ತಿರ ಕೂತ್ಕೊಳ್ಳಿ. ಟಿಫನ್ ಅಲ್ಲೇ ಕಳಿಸ್ತೀನಿ” ಅಂತ ಶೆಡ್ ಕಡೆ ತೋರಿಸಿದ.
ತೆರೆದ ವ್ಯಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ‘ಬರ್ರ್’ ಅಂತ ಶಬ್ದ ಮಾಡ್ತಾ, ಉರಿತಿರೋ ಸ್ಟವ್ ಮೇಲೆ ಇಟ್ಟಿದ್ದ ದೊಡ್ಡ ಬಾಣಲೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಎಣ್ಣೆ ನೋಡಿ ಕಮಲಮ್ಮ, “ಆ ಎಣ್ಣೆ ನೋಡಿ. ಡಾಂಬರ್ ತರಹ ಇದೆ. ಆ ಎಣ್ಣೆಯಲ್ಲಿ ಕರಿದ ಟಿಫನ್ ತಿಂದ್ರೆ ಅಷ್ಟೇ ಕಥೆ” ಅಂತ ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯರಿಗೆ ಪಿಸುಗುಡುತ್ತಾ ಹೇಳಿದ್ಲು.
“ಇದೇನು ಸ್ಟಾರ್ ಹೋಟೆಲ್ ಅನ್ಕೊಂಡಿದೀಯಾ? ರಿಫೈನ್ಡ್ ಆಯಿಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಮಾಡೋಕೆ” ಅಂತಾ ಒಂದು ಟೇಬಲ್ ಹತ್ತಿರ ಹೋಗಿ ಮಕ್ಕಳನ್ನ ಕೂತ್ಕೊಳ್ಳೋಕೆ ಸನ್ನೆ ಮಾಡಿದ್ರು.
“ಆ ಎಣ್ಣೆಯಲ್ಲಿ ಮಾಡಿರೋ ಪೂರಿ, ವಡೆ, ದೋಸೆ ಬೇಡ. ಎಲ್ಲರೂ ಇಡ್ಲಿ ತಿನ್ನೋಣ” ಅಂತ ಖಾರ ಮಸಾಲಾ ದೋಸೆ ತಿನ್ನೋಕೆ ಉತ್ಸಾಹದಿಂದಿದ್ದ ಮಕ್ಕಳ ಉತ್ಸಾಹಕ್ಕೆ ಕಮಲಮ್ಮ ತಣ್ಣೀರು ಸುರ್ಸಿದ್ಲು. ಅಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಕಾರ್ ನಿಲ್ಲಿಸಿ ಬಂದ ಡ್ರೈವರ್ ಇನ್ನೊಂದು ಟೇಬಲ್ ಮುಂದೆ ಕೂತಿದ್ದ.
ತಮ್ಮ ಹತ್ರ ಆರ್ಡರ್ ತಗೋಳೋಕೆ ಬಡಕಲಾದ ಒಬ್ಬ ಮುದುಕ ಬರ್ತಿರೋದನ್ನ ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯ ಗಮನಿಸಿದ್ರು. ಅವನ ಮುಖ ಒಣಗಿಹೋಗಿತ್ತು. ಬಿಳಿ ಗಡ್ಡ, ಬೋಳು ತಲೆ, ಭುಜದ ಮೇಲೆ ಕೊಳಕಾದ ಟವಲ್ ಇತ್ತು. ಕೈಗಳು ನಡುಗ್ತಿದ್ವು. ನಡುಗ್ತಿರೋ ಧ್ವನಿಯಲ್ಲಿ, “ಇಡ್ಲಿ, ವಡೆ, ದೋಸೆ, ಪೂರಿ ಇದೆ. ಏನ್ ಬೇಕು ಸರ್?” ಅಂತ ಕೇಳ್ದ.
ಕಮಲಮ್ಮ ತಲೆದೋರಿಸಿ, “ಏನೂ ಬೇಡ. ನಾಲ್ಕು ಪ್ಲೇಟ್ ಬಿಸಿ ಇಡ್ಲಿ ತನ್ನಿ ಸಾಕು. ಅಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಡ್ರೈವರ್ ಇದ್ದಾನೆ. ಅವರಿಗೆ ಏನ್ ಬೇಕೋ ಕೇಳಿ” ಅಂತ ಡ್ರೈವರ್ ಕಡೆ ತೋರಿಸಿದ್ಲು.
“ಸರಿ ಅಮ್ಮ! ಇಡ್ಲಿ ಬಿಸಿಯಾಗಿದೆ” ಅಂತಾ ಡ್ರೈವರ್ ಟೇಬಲ್ ಹತ್ರ ಹೋದ. ಡ್ರೈವರ್ ಪೂರಿ ಆರ್ಡರ್ ಮಾಡಿದ. ಅಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಕಮಲಮ್ಮ, “ದೊಡ್ಡವರೇ! ಹಾಗೆ ಒಂದು ಲೀಟರ್ ನಾರ್ಮಲ್ ವಾಟರ್ ಬಾಟಲ್ ತನ್ನಿ!” ಅಂತ ಹೇಳಿದ್ಲು.
“ಹಾಗೇನೇ ಅಮ್ಮ!” ಅಂತಾ ಮುದುಕ ಮೊಬೈಲ್ ವ್ಯಾನ್ ಹತ್ರ ಹೋದ.
ಮೊಬೈಲ್ ವ್ಯಾನ್ ಕಡೆ ಹೋಗ್ತಿದ್ದ ಮುದುಕನನ್ನೇ ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯ ತದೇಕವಾಗಿ ನೋಡ್ತಿರೋದನ್ನ ಗಮನಿಸಿದ ಕಮಲಮ್ಮ, “ಯಾಕೆ ಆ ದೊಡ್ಡವರನ್ನ ಹಾಗೆ ನೋಡ್ತಿದ್ದೀರಾ? ನಿಮಗೆ ಅವರು ಗೊತ್ತಾ?” ಅಂತ ಅನುಮಾನದಿಂದ ಕೇಳಿದ್ಲು.
“ಹೌದು ಕಮ್ಲಾ! ಎಲ್ಲೋ ನೋಡಿದ ಹಾಗೆ ಇದೆ. ತುಂಬಾ ಪರಿಚಯ ಇರೋರಂತೆ ಕಾಣಿಸ್ತಿದ್ದಾರೆ. ವೆರಿ ಫೆಮಿಲಿಯರ್ ಫೇಸ್ ಟು ಮೀ” ಅಂತಾ ನೆನಪಿಸೋಕೆ ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದ್ರು.
“ಅಪ್ಪಾ! ಮನುಷ್ಯನನ್ನ ಹೋಲುವ ಮನುಷ್ಯರು ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಏಳು ಜನ ಇರ್ತಾರಂತೆ” ಅಂತ ತನ್ನ ಸಿನಿಮಾ ಪರಿಜ್ಞಾನವನ್ನ ಉಪಯೋಗಿಸಿ ಹತ್ತನೇ ಕ್ಲಾಸ್ ಓದ್ತಿದ್ದ ವಸುಧೇಂದ್ರ ಆಚಾರ್ಯ ಹೇಳಿದ.
ಅವನ ಮಾತುಗಳನ್ನ ಕೇಳಿಸ್ಕೊಳ್ಳದೆ, ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯ ಆ ಮುದುಕನನ್ನ ನೆನಪಿಸೋಕೆ ಶತಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡಿದ್ರು. ಅಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಮುದುಕ ನಾಲ್ಕು ಪ್ಲೇಟ್ ಇಡ್ಲಿ, ವಾಟರ್ ಬಾಟಲ್ ತಂದು ಅವರ ಮುಂದೆ ಇಟ್ಟ. ಪೂರಿ ಇದ್ದ ಪ್ಲೇಟ್‌ನ್ನ ಡ್ರೈವರ್ ಮುಂದಿಟ್ಟ.
“ಇನ್ನೇನಾದ್ರೂ ಬೇಕಾ ಸರ್?” ಅಂತ ಭುಜದ ಮೇಲಿದ್ದ ಟವಲ್‌ನಿಂದ ಮುಖ ಒರೆಸಿಕೊಳ್ತಾ ಕೇಳ್ದ.
“ಇನ್ನು ಏನೂ ಬೇಡ” ಅಂದ್ಲು ಕಮಲಮ್ಮ.
“ದೊಡ್ಡವರೇ! ನಿಮ್ಮ ಹೆಸರೇನು?” ಅಂತ ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯ ಕೇಳಿದ್ರು.
ಇಂತ ಪ್ರಶ್ನೆನ ನಿರೀಕ್ಷಿಸದ ಮುದುಕ ಗಲಿಬಿಲಿಯಿಂದ, “ಲಚ್ಚುಮಣ್ಣ ಸರ್” ಅಂದ.
“ನಿಮ್ಮೂರು ಯಾವುದು?”
“ಇದೇ ಊರು ಸರ್!” ಅಂತಾ ಅಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲದೆ ತಬ್ಬಿಬ್ಬಾಗಿ ಹೊರಟು ಹೋದ.
“ಯಾಕ್ರೀ ಆ ಮುದುಕನ್ನ ಹಾಗೆ ಹೆದರಿಸ್ತಿದ್ದೀರಾ? ಯಾವ ಊರಾದ್ರೆ ನಮಗೇನು? ತನ್ನ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳೋಕೆ ಆತನಿಗೆ ಇಷ್ಟ ಇಲ್ಲದಂತಿದೆ. ಆತನ ತಬ್ಬಿಬ್ಬು ನೋಡಿದ್ರೆ ಅರ್ಥವಾಗ್ತಿದೆ” ಅಂದ್ಲು ಕಮಲಮ್ಮ.
“ನಾನು ಯಾಕೆ ಆತನನ್ನ ಹೆದರಿಸ್ತೀನಿ. ನಮ್ಮ ಊರಲ್ಲಿ ಟೈಲರ್ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣ ಅನ್ನೋ ಒಬ್ಬನಿದ್ದ. ಅಚ್ಚು ಅವನ ಹಾಗೇನೇ ಇದ್ದಾನೆ, ಅವನೇ ಇರಬಹುದು ಅಂತ ಅನ್ಕೊಂಡೆ. ಬಿಲ್ ತರೋಕೆ ಬರ್ತಾನೆ ಅಲ್ವಾ! ಆಗ ಕೇಳ್ತೀನಿ” ಅಂತಾ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಸಿದ್ಧರಾದ್ರು ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯ.
“ಸರ್! ಒಟ್ಟು ಬಿಲ್ ನೂರೈವತ್ತು ರೂಪಾಯಿ ಆಗಿದೆ” ಅಂತ ಮುದುಕ ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯರಿಗೆ ಹೇಳಿದ.
ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯ ಪರ್ಸ್‌ನಿಂದ ಇನ್ನೂರು ರೂಪಾಯಿ ನೋಟು ತಗೊಂಡು ಕೊಡ್ತಾ, “ನೂರೈವತ್ತು ಅಲ್ಲಿ ಕೊಟ್ಟು, ಉಳಿದ ಐವತ್ತು ನೀನು ಇಟ್ಕೋ” ಅಂತ ಹೇಳಿದ್ರು.
“ಬೇಡ ಸರ್. ನಿಮ್ಮ ಐವತ್ತು ತಂದಿಡ್ತೀನಿ” ಅಂತಾ ಓನರ್ ಹತ್ರ ಹೋಗಿ ಇನ್ನೂರು ನೋಟು ಕೊಟ್ಟು ಐವತ್ತು ರೂಪಾಯಿ ತಗೊಂಡು ಬಂದು ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯರಿಗೆ ಕೊಟ್ಟ.
“ಇಷ್ಟೊಂದು ಸ್ವಾಭಿಮಾನ ಇದ್ರೆ ಹೇಗೆ ದೊಡ್ಡವರೇ? ತಗೋಳಬಹುದಿತ್ತು ಅಲ್ವಾ?” ಅಂದ್ಲು ಕಮಲಮ್ಮ. ಅವಳ ಮಾತಿಗೆ ಮೌನವೇ ಉತ್ತರವಾಗಿತ್ತು.
“ನಿನ್ನ ಹೆಸರೇನು ಅಂದೆ? ಆ.. ಲಕ್ಷ್ಮಣ… ಅಲ್ವಾ? ಯಾಕೋ ನೀನು ಸುಳ್ಳು ಹೇಳ್ತಿದ್ದೀರಾ ಅನಿಸ್ತಿದೆ. ನಿನ್ನ ಹೆಸರು ಶ್ಯಾಮಣ್ಣ ಅಲ್ವಾ? ನೀನು ಟೈಲರ್ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣ ಅಲ್ವಾ?” ಅಂತ ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯ ಕೇಳ್ತಿದ್ದಂತೆ……. “ಇಲ್ಲ.. ಇಲ್ಲ… ನಾನು ಅಲ್ಲ..” ಅಂತಾ ಓಡ್ತಾ ಶೆಡ್‌ನ ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಹೋದ. ಅವನು ಓಡಿಹೋಗ್ತಿದ್ದನ್ನ ಕಮಲಮ್ಮ ಆಶ್ಚರ್ಯದಿಂದ ನೋಡಿದ್ಲು.
ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯ ಹೋಟೆಲ್ ಮಾಲೀಕನ ಹತ್ರ ಹೋಗಿ, “ಹೆಸರು ಕೇಳಿದ್ರೆ ಆ ದೊಡ್ಡವರು ಯಾಕೆ ಹಾಗೆ ಹೊರಟು ಹೋದ್ರು?” ಅಂತ ತಾನು ಅವನು ಹೋಗೋಕೆ ಕಾರಣನಲ್ಲ ಅಂತ ಹೇಳೋ ರೀತಿಲಿ ಕೇಳಿದ್ರು.
“ಅವನು ಹಾಗೆ ಸರ್! ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡ್ತಾ ಸುಮಾರು ಹತ್ತು ವರ್ಷ ಆಗಿದೆ. ಉಪ್ಪಲಪಾಡಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಚಿಕ್ಕ ರೂಮ್ ಬಾಡಿಗೆಗೆ ತಗೊಂಡಿದ್ದಾನೆ. ಇಲ್ಲೇ ಊಟ ಮಾಡ್ತಾನೆ. ರಾತ್ರಿ ಹತ್ತಕ್ಕೆ ರೂಮಿಗೆ ಹೋಗಿ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಐದಕ್ಕೇ ಹೋಟೆಲ್‌ಗೆ ಬರ್ತಾನೆ. ಒಂದು ದಿನವೂ ತಪ್ಪಿಸೋದಿಲ್ಲ. ತನ್ನ ಬಗ್ಗೆ ಏನೂ ಹೇಳೋದಿಲ್ಲ. ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಮಾತಾಡೋದಿಲ್ಲ. ಯಾರಾದ್ರೂ ಟಿಪ್ ಕೊಟ್ರೂ ತಗೊಳೋದಿಲ್ಲ. ಸ್ವಾಭಿಮಾನಿ ಮನುಷ್ಯ. ದುಡ್ಡಿನ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ನಿಷ್ಠುರನಾಗಿರ್ತಾನೆ. ಒಂದು ದಿನ ಅವರ ಊರಿನ ಯಾರೋ ರಂಗನಾಯಕ ಸ್ವಾಮಿ ದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಬಂದು ಟಿಫನ್ ಮಾಡೋಕೆ ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದ್ರು. ಅಂದೂ ಅಷ್ಟೇ! ಅವರು ನಿಮ್ಮಂತೆ ಕೇಳಿದ್ರೆ ಹೀಗೇನೇ ಹೊರಟು ಹೋದ. ಅಂದು ಇಡೀ ದಿನ ಹೋಟೆಲ್‌ಗೆ ಬಂದೇ ಇಲ್ಲ. ಬಂದವರು ಊರಿನಲ್ಲಿ ಅವರ ಮಗನಿಗೆ ಹೇಳಿದಂತೆ ಕಾಣ್ತಿದೆ. ಮಗ ಒಂದು ದಿನ ಬಂದು ಊರಿಗೆ ಹೋಗೋಣ ಅಂತ ತುಂಬಾ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದ. ಇವನು ಬರಲ್ಲ ಅಂದ. ಆ ಹುಡುಗ ತುಂಬಾ ನೋವಿನಿಂದ ಹೊರಟು ಹೋದ. ಆ ಹುಡುಗ ಆಗಾಗ ಇವನನ್ನ ನೋಡೋಕೆ ಬರ್ತಾ ಇರ್ತಾನೆ. ಅವನನ್ನ ಒಂದು ಹತ್ತು ನಿಮಿಷಾನೂ ಇರೋಕೆ ಬಿಡೋದಿಲ್ಲ. ನನಗೆ ಕೆಲಸ ಇದೆ ಹೋಗು ಅಂತ ಹೊರಡಿಸ್ತಾನೆ. ಮೊನ್ನೆಯಷ್ಟೇ ಮಗ, ಸೊಸೆ, ಮೊಮ್ಮಕ್ಕಳು ಎಲ್ಲರೂ ಬಂದು ತುಂಬಾ ಹೊತ್ತು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದ್ರು. ಎಲ್ಲರೂ ಎಷ್ಟು ಕೇಳಿಕೊಂಡ್ರೂ ಬರಲ್ಲ ಅಂದ್ರು. ಕೊನೆಗೆ ಕೋಪ ಮಾಡ್ಕೊಂಡು ‘ನನ್ನ ಹೆಣಾನೇ ಆ ಊರಿಗೆ ಬರೋದು ನೋಡಿ’ ಅಂತ ಹೇಳಿ ರೂಮಿಗೆ ಹೊರಟು ಹೋದ. ಅವರು ಹಠಮಾರಿ ಮನುಷ್ಯರು ಕೇಳ್ತಾರಾ ಅಂತ ನೋವಿನಿಂದ ಹೊರಟು ಹೋದ್ರು” ಅಂತ ಹೋಟೆಲ್ ಮಾಲೀಕ ಹೇಳಿದ.
ವಿಷಯವನ್ನೆಲ್ಲಾ ಕೇಳಿದ ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯರ ಹೃದಯ ಭಾರವಾಯಿತು. ಕಣ್ಣಲ್ಲಿ ನೀರು ಜಿನುಗಿದ್ವು. ಎಲ್ಲರೂ ಕಾರ್ ಹತ್ತಿದ್ರು. ಡ್ರೈವರ್ ಕಾರ್ ಸ್ಟಾರ್ಟ್ ಮಾಡಿ ರಸ್ತೆಗೆ ಹತ್ತಿಸಿದ.
“ನೀವು ಊಹಿಸಿದ್ದು ನಿಜವೇ. ಯಾಕೆ ಅವನು ಹಾಗೆ ಹೊರಟು ಹೋದ? ನಾವಂದ್ರೆ ಯಾರೋ ಅನ್ಕೋಬಹುದು! ಮಗ, ಸೊಸೆ ಬಂದು ಕೇಳಿದ್ರೂ ಹೋಗಿಲ್ಲ ಅಂದ್ರೆ ಎಷ್ಟು ಹಠಮಾರಿ ಅಲ್ವಾ? ಈ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿ ಅವನಿಗೆ ಏನಾದ್ರೂ ಆದ್ರೆ ಯಾರು ದಿಕ್ಕು? ಮಗನ ಮಾತು ಕೇಳಿ ಊರಿಗೆ ಹೋಗಬೇಕಿತ್ತು” ಅಂತ ಕಮಲಮ್ಮ ನೋವಿನಿಂದ ಹೇಳಿದ್ಲು.
ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯ ಕಮಲಮ್ಮನ ಮಾತುಗಳನ್ನ ಕೇಳಿಸ್ಕೊಳ್ಳಲಿಲ್ಲ. ಸೀಟಿನಲ್ಲಿ ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಒರಗಿ, ಕೂತು ಕಣ್ಣು ಮುಚ್ಚಿಕೊಂಡ್ರು. ಕಣ್ಣೀರು ಹೊರಬಾರದಂತೆ ಗಮನ ಬೇರೆಡೆಗೆ ಸೆಳೆಯೋಕೆ ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದ್ರು. ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣನನ್ನ ನೆನಪಿಸಿಕಂಡು ಕಣ್ಣೀರು ಹಾಕೋ ಅಗತ್ಯವೇನು? ಅಸಲಿಗೆ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯರ ಸಂಬಂಧವೇನು? ಅನ್ನೋದು ತಿಳಿಯಬೇಕಾದ್ರೆ ನಾವು ಮೂವತ್ತೈದು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದಿನ ಗುವ್ವಲದೊಡ್ಡಿ ಹಳ್ಳಿಗೆ ಹೋಗ್ಲೇಬೇಕು!
* * *
ಒಂದು ಬಟ್ಟೆ ಮೇಲೆ ಹಾಕೋ ಪ್ರತಿ ಹೊಲಿಗೆಗೂ ಒಂದು ಕಥೆ ಇರುತ್ತೆ. ಟೈಲರ್ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣನಿಗೂ ಒಂದು ಕಥೆ ಇದೆ. ಅವನದು ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯರದು ಒಂದೇ ಊರು. ಎಮ್ಮಿಗನೂರಿನಿಂದ ಹತ್ತು ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿರೋ ಗುವ್ವಲದೊಡ್ಡಿ. ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯರ ಅಪ್ಪ ಹನುಮಂತಾಚಾರ್ಯ ತಮ್ಮ ಕುಟುಂಬದ ಜೊತೆ ಜೀವನ ಸಾಗಿಸೋಕೆ ತುಂಗಭದ್ರಾ ಕಾಲುವೆ ನೀರಿನಿಂದ ಬೆಳೆಗಳು ಬೆಳೆಯೋ ಗುವ್ವಲದೊಡ್ಡಿಗೆ, ಆರು ಎಕರೆ ಮಾನ್ಯ ಇರೋ ಗಿಡ್ಡಯ್ಯಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಪೂಜಾರಿಯಾಗಿ ವಲಸೆ ಬಂದ್ರು. ಗುಡಿ ಮಾನ್ಯದಲ್ಲಿ ಯವ್ಸಾಯ ಮಾಡ್ತಾ ಗುಡಿ ಪೂಜೆ ಮಾಡ್ತಿದ್ರು. ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯ ಗುವ್ವಲದೊಡ್ಡಿಯಲ್ಲೇ ಹುಟ್ಟಿದ್ರು. ಊರು ಚೆನ್ನಾಗಿದ್ದರಿಂದ, ಹನುಮಂತಾಚಾರ್ಯ ಹೊಸದಾಗಿ ಮದುವೆಯಾಗಿದ್ದ ಟೈಲರ್ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣನನ್ನ, ಊರಿನಲ್ಲಿ ಯಾರೂ ಟೈಲರ್‌ಗಳಿಲ್ಲ ಅಂತ ಗುವ್ವಲದೊಡ್ಡಿಗೆ ಕರ್ಕೊಂಡು ಬಂದ್ರು. ತಂಬಳಿ ವೆಂಕಟೇಶನ ಹೊಸ ಮನೆಗೆ ಹತ್ತಿಕೊಂಡಂತೆ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಟೈಲರ್ ಅಂಗಡಿ ಹಾಕೋಕೆ ಹನುಮಂತಾಚಾರ್ಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮಾಡಿದ್ರು. ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಎರಡು ಬೆಳೆಗಳೂ ಬರೋದ್ರಿಂದ, ಗೋನೆಗಂಡ್ಲನಿಂದ ವಲಸೆ ಬಂದಿದ್ದ ಈ ಎರಡು ಕುಟುಂಬಗಳು ಸುಖವಾಗಿ ಜೀವನ ಸಾಗಿಸ್ತಿದ್ವು. ತನಗೆ ದಾರಿ ತೋರಿಸಿದ ಹನುಮಂತಾಚಾರ್ಯರ ಮೇಲೆ ಟೈಲರ್ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣನಿಗೆ ಅಪಾರ ಅಭಿಮಾನ. ಹನುಮಂತಾಚಾರ್ಯರ ಮನೆ ಎದುರಿಗೆ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣನ ಅಂಗಡಿ ಇತ್ತಾದ್ದರಿಂದ, ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯ ಸ್ಕೂಲ್ ರಜಾದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಟೈಲರ್ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣನ ಜೊತೆ ಹೆಚ್ಚು ಸಮಯ ಕಳೀತಾ ಇದ್ರು. ಆ ಸಮಯಕ್ಕೆ ಅವರಿಗೆ ಮಕ್ಕಳಿರಲಿಲ್ಲವಾದ್ರಿಂದ, ಶ್ಯಾಮಣ್ಣ ಸಹಿತ ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯರನ್ನ ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ನೋಡಿಕೊಳ್ತಾ ಇದ್ದನು.
ಶ್ಯಾಮಣ್ಣನ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಸೂಜಿ ಬರೀ ಒಂದು ಸಾಧನ ಆಗಿರಲಿಲ್ಲ, ಅದು ಅವನ ಹೃದಯದ ಹೆಮ್ಮೆನ ಮತ್ತು ನೀತಿನ ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸೋ ಕನ್ನಡಿ ಆಗಿತ್ತು. ಹೊಲಿಯೋ ಪ್ರತಿ ಬಟ್ಟೆಯ ಹಿಂದಿರೋ ಭಾವನೆಗಳನ್ನ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣ ಸರಿಯಾಗಿ ಅಂದಾಜು ಮಾಡಬಲ್ಲವನಾಗಿದ್ದ. ತಮ್ಮ ಅಪ್ಪನ ಸಾವಿನಿಂದಾಗಿ ಅಕ್ಕನಿಗೆ ಸೋಬಲಕ್ಕಿ ಕೊಡೋಕೆ ಸಾಲ ಮಾಡಿ ತಗೊಂಡ ಹೊಸ ಬಟ್ಟೆಗಳ ಹಿಂದಿರೋ ತಮ್ಮನ ಜವಾಬ್ದಾರಿನ, ಕಷ್ಟಪಟ್ಟು ದುಡಿದು ತಾವು ಹರಿದ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನ ಹಾಕೊಂಡು ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಹೊಸ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನ ಹೊಲಿಯೋ ತಂದೆ-ತಾಯಿಗಳ ಪ್ರೀತಿನ, ಬೆಳೆ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬಂದಿದ್ದಕ್ಕೆ ಹೆಂಡ್ತಿಗೆ ರೇಷ್ಮೆ ರವಿಕೆ ಹೊಲಿಸ್ತಿರೋ ಗಂಡನ ಅಭಿಮಾನ, ತನ್ನ ಅನುಭವದಿಂದ ಅಂದಾಜು ಮಾಡ್ತಿದ್ದನು. ನಿಪುಣ ಟೈಲರ್ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣನ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಬಟ್ಟೆ ತುಂಡು ಒಂದು ಕಲಾಕೃತಿಯಾಗಿ ಬದಲಾಗ್ತಾ ಇತ್ತು. ಅವನು ತನ್ನ ಗ್ರಾಹಕರ ಕನಸುಗಳು ಮತ್ತು ಆಕಾಂಕ್ಷೆಗಳನ್ನ ಸೇರಿಸಿ ಉಡುಪುಗಳಾಗಿ ಹೊಲಿತಿದ್ದನು. ಶ್ಯಾಮಣ್ಣ ಇರ್ತಿದ್ದುದು ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಗುಡಿಸಲಿನಲ್ಲೇ ಆಗಿದ್ರೂ, ಅದನ್ನ ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳ ಅಂದುಕೊಳ್ತಾ ಇದ್ದನು. ಅನೇಕ ಜನರು ಉಡುಪುಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಕನಸುಗಳನ್ನ ನನಸು ಮಾಡ್ಕೊಳ್ಳೋಕೆ ಆ ಗುಡಿಸಲು ಒಂದು ಕಲಾಕ್ಷೇತ್ರ ಆಗಿತ್ತು.
ಊರಿನಲ್ಲಿ ಮತ್ತೊಬ್ಬ ಟೈಲರ್ ಇಲ್ಲದ ಕಾರಣ, ಶ್ಯಾಮಣ್ಣನಿಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಅಹಂ ಇತ್ತು. ದನಗಳನ್ನ ಕಾಯೋ ಲಾಲಮ್ಮ ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ, ಅನೇಕರು ಶ್ಯಾಮಣ್ಣನನ್ನ “ಪೊಗರು ನರಸಿಂಗಪ್ಪ” ಅಂತ ಕರೀತಿದ್ರು. ಊರಿನ ಪ್ರತಿ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೂ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣನ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಇತ್ತಾದ್ದರಿಂದ, ಅವನ ಎದುರು ಆ ಮಾತು ಹೇಳೋಕೆ ಯಾರೂ ಧೈರ್ಯ ಮಾಡ್ತಿದ್ರಿಲ್ಲ. ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನ ಹೊಲಿಯೋಕೆ ಕೊಟ್ಟಾಗ, ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಹಿಂದೆ ಅವರು ಹೇಳಿದ ಮಾತುಗಳನ್ನ ನೆನಪಿಸಿಕಂಡು ಚುಕ್ಕೆಗಳನ್ನ ತೋರಿಸ್ತಿದ್ದ. ಯಾರಾದ್ರೂ ಹೇಳಿದ ಸಮಯಕ್ಕೆ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನ ಹೊಲಿಯಲಿಲ್ಲ ಅಂತ ಜಗಳಕ್ಕೆ ಬಂದ್ರೆ, “ಬುದ್ಧಿ ಯಾವಾಗಲೂ ಕತ್ತರಿ ತರಹ ಕತ್ತರಿಸಿ ವಿಭಜಿಸುತ್ತೆ, ಮನಸ್ಸು ಒಂದರ ಜೊತೆ ಇನ್ನೊಂದನ್ನ ಸೂಜಿ ತರಹ ಏಕೀಕರಿಸುತ್ತೆ, ನನ್ನ ಹತ್ರ ಒಳ್ಳೆಯ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ಬರಬೇಕು” ಅಂತ ಕತ್ತರಿ ಮತ್ತು ಸೂಜಿಯ ತತ್ವನ ಹೇಳ್ತಿದ್ದ. ಯಾರ ಜೊತೆ ಹೇಗೆ ಮಾತಾಡಬೇಕಂತ ಅವನಿಗೆ ಚೆನ್ನಾಗಿ ತಿಳಿದಿತ್ತು. ಆದ್ರೆ, ಕೆಲವು ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳಿದ್ದು, ಹರಿಹರ ಬ್ರಹ್ಮಾದಿಗಳೂ ಬಂದ್ರೂ ತನ್ನ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನ ಬದಲಾಯಿಸ್ಕೊಳ್ತಾ ಇರಲಿಲ್ಲ.
ಪೈಗೇರಿ ಗಿಡ್ಡಯ್ಯ ಸೌಹಾರ್ದಯುತವಾಗಿ “ಏನು ಮಾಮಾ! ಬಟ್ಟೆ ಹೊಲಿತಿದೀಯಾ?” ಅಂತ ಕೇಳಿದ್ರೆ, “ಇಲ್ಲೋ ಅಣ್ಣಾ, ಬಟ್ಟೆ ಒಗೀತಿದ್ದೀನಿ” ಅಂತ ತಮಾಷೆ ಮಾಡ್ತಿದ್ದನು.
“ಕೊಟ್ಟ ಬಟ್ಟೇನ ಕೊಟ್ಟಂತೇನೇ ಹೊಲಿ. ಬಟ್ಟೇನೇ ಕದೀತೀಯಾ” ಅಂತ ಒಂದು ದಿನ ದನ್ನಾಡ ನಾಗಮ್ಮ ಅಂದ್ರೆ, “ಹತ್ತು ತಾನಗಳ ಬಟ್ಟೆ ಕೊಟ್ಟಿದಿ ಅಮ್ಮಾ! ಕದಿಯೋಕೆ. ಒಂದೂವರೆ ಅಡಿ ರವಿಕೆ ಬಟ್ಟೆ ಕೊಟ್ಟು ಕದೀತೀಯಾ ಅಂತೀಯಾ. ಹೇಳೋಕೂ ಸ್ವಲ್ಪ ಅರಿವಿರ್ಬೇಕು ನೋಡಿ” ಅಂತ ಕಟುವಾಗಿ ಉತ್ತರ ಕೊಟ್ಟ.
“ಓಯಬ್ಬಾ! ಮಾಮನಿಗೆ ಮೂಗಿನ ಮೇಲೆ ಕೋಪ ಇದೆ ನೋಡಿ” ಅಂತ ನಗ್ತಾ ಹೊರಟು ಹೋದಳು ದನ್ನಾಡ ನಾಗಮ್ಮ.
ಯಾರಾದ್ರೂ ಬಟ್ಟೆ ಹೊಲಿಸ್ಕೊಂಡು ಕೂಲಿ ನಂತರ ಕೊಡ್ತೀವಿ ಅಂತ ಹೇಳಿ ಕೊಡದೆ ತಪ್ಪಿಸ್ಕೊಂಡ್ರೆ, ಅವರು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಬಂದಾಗ, ಮಿಷಿನ್ ಹೊಲಿತಾ ಅವರ ಕಡೆ ತಲೆ ಎತ್ತಿಯೂ ನೋಡ್ತಿದ್ರಿಲ್ಲ. ಅವರು ‘ಮಾಮಾ, ಭಾವ, ಚಿಕ್ಕಪ್ಪ, ದೊರೆ..’ ಅಂತ ಎಷ್ಟೇ ಸಲುಗೆಯಿಂದ ಕರೆದ್ರೂ ಉತ್ತರ ಕೊಡ್ತಿದ್ರಿಲ್ಲ.
“ಯಾಕೆ ಕಲ್ಲಿನ ತರಹ ಇರ್ತೀಯಾ ತಂದೆ! ಹಳೆಯ ಕೂಲಿ, ಈಗಿನ ಕೂಲಿ ಸೇರಿಸಿ ತಂದಿದ್ದೀನಿ. ಈಗ ತಗೊಳ್ಳಿ” ಅಂದ್ರೆ, “ನಿಮ್ಮ ಒಳ್ಳೆಯ ದುಡ್ಡನ್ನ ನನ್ನ ಹೆಂಡ್ತಿಗೆ ಕೊಟ್ಟು ಹೋಗು” ಅಂತ ಸಿಡುಕ್ತಾ ಇದ್ದನು.
ಹಬ್ಬದ ಸಮಯಗಳಲ್ಲಿ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣನ ಅಹಂ ಅಷ್ಟಿಷ್ಟಲ್ಲ. ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರೂ ಅವನನ್ನ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಬೇಕು. ಯಾರಾದ್ರೂ ಅಂಗಿ, ಗೆರೆಗಳ ಡ್ರಾಯರ್ ಹೊಲಿಯೋಕೆ ಕೇಳಿದ್ರೆ, “ಅಂಗಿ ಹೊಲಿಯೋಕೆ ಆಗುತ್ತೆ. ಡ್ರಾಯರ್ ಹೊಲಿಯೋಕೆ ಈಗ ಆಗೋದಿಲ್ಲ” ಅಂತ ಹೇಳ್ತಿದ್ದನು.
ಬಂದವರು, “ಅವ್ವಾ ದೊರೆ! ಅಂಗಿ ಕೂಲಿ ಇಪ್ಪತ್ತೈದು ರೂಪಾಯಿ ಅಂತ ಹೊಲಿತೀನಿ ಅಂತೀಯಾ. ಡ್ರಾಯರ್ ಕೂಲಿ ಐದು ರೂಪಾಯಿ ಅಲ್ವಾ, ಹೊಲಿಯಲ್ಲ ಅಂದ್ರೆ ಹೇಗೆ?” ಅಂತ ಪ್ರಶ್ನಿಸ್ತಿದ್ರು.
“ಎರಡನ್ನೂ ಹೊಲಿಯೋರ ಹತ್ರಾನೇ ಹೊಲಿಸ್ಕೊಳ್ಳಿ ಹೋಗಿ ಸ್ವಾಮೀ!” ಅಂತ ಹೇಳ್ತಿದ್ದನು.
“ಊರಲ್ಲಿ ಯಾರೂ ಇಲ್ಲ ಅನ್ನೋ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಅಲ್ವಾ ನೀನು ಹೀಗೆ ಮಾಡೋದು. ನಿನಗೆ ಒಂದು ನಮಸ್ಕಾರ ದೊರೆ! ಹೇಗಾದ್ರೂ ಎರಡನ್ನೂ ಹೊಲಿ” ಅಂತ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸ್ತಿದ್ರು.
“ಡ್ರಾಯರ್ ಒಳಗೆ ಹಾಕೋಳೋದು ಅಲ್ವಾ! ಅದು ಹೊರಗೆ ಕಾಣ್ಸುತ್ತಾ? ಹಳೆಯದನ್ನೇ ಹಾಕೊಂಡ್ರೆ ಆಗೋಯ್ತು” ಅಂತ ಉಚಿತ ಸಲಹೆ ಕೊಡ್ತಿದ್ದನು.
“ರಾಮ ರಾಮ ಹಬ್ಬದ ದಿನ ಹಳೆಯ ಬಟ್ಟೆ ಹಾಕೊಳ್ಳಿ ಅಂತೀಯಾ. ನೀನು ಹೇಗೆ ಮನುಷ್ಯ? ನನ್ನ ಹೆಂಡ್ತಿ ನೋಡಿದ್ರೆ ನನಗೆ ಕಸಬರಿಗೆ ಏಟುಗಳು ನೋಡಿ” ಅಂತ ಅನ್ಕೋಳ್ತಾ, ಒಪ್ಪಿಸಿ ಹೊಲಿಸ್ಕೊಳ್ತಾ ಇದ್ರು.
ಗುವ್ವಲದೊಡ್ಡಿನಲ್ಲಿ ಬರೀ ಪ್ರೈಮರಿ ಸ್ಕೂಲ್ ಇತ್ತು. ಹೈಸ್ಕೂಲ್‌ಗೆ ಹೋಗ್ಬೇಕಿದ್ರೆ ಎಮ್ಮಿಗನೂರಿಗೆ ಹೋಗ್ಬೇಕಿತ್ತು. ಅದ್ರಿಂದ ಐದನೇ ಕ್ಲಾಸ್ ಮುಗಿಸಿದ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳನ್ನ ತಂದೆ-ತಾಯಿಗಳು ಸ್ಕೂಲ್ ಬಿಡಿಸ್ತಿದ್ರು. ಹಾಗೆ ಸ್ಕೂಲ್ ಬಿಟ್ಟ ನಾಲ್ಕೈದು ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳು ಹೊಲಿಗೆ ಕಲಿಯೋಕೆ ಟೈಲರ್ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣನ ಹತ್ರ ಬರ್ತಿದ್ರು. ಶ್ಯಾಮಣ್ಣ ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆಯಿಂದ ಅವರನ್ನ ಕಾಜಾ, ಬಟನ್ ಹೊಲಿಯೋದ್ರಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಇಡ್ತಿದ್ದನು. ಅವರಿಗೆ ಮದುವೆ ನಿಶ್ಚಯ ಆಗಿದೆ ಅಂತ ತಿಳಿದ ನಂತರವೇ ಮಿಷಿನ್ ಮೇಲೆ ಕೂರಿಸ್ತಿದ್ದನು. ಎಲ್ಲವನ್ನ ಬೇಗ ಕಲಿಸಿದ್ರೆ, ತನ್ನ ಮನೆ ಎದುರೇ ಟೈಲರ್ ಅಂಗಡಿ ಇಟ್ಟರೆ ತನ್ನ ಸ್ಥಿತಿ ಏನಾಗೋದು? ಅನ್ನೋದು ಅವನ ಯೋಚನೆ ಆಗಿತ್ತು. ಅವನು ಬೇಗ ಕಲಿಸೋದಿಲ್ಲ ಅಂತ ತಿಳಿದಿದ್ರೂ, ತಂದೆ-ತಾಯಿಗಳು ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳು ನೆರಳಿನಲ್ಲಿ ಇರ್ತಾರೆ ಅಲ್ವಾ! ಕಲಿತಷ್ಟು ಕಲಿತಿರಲಿ ಅಂತ ರಾಜಿಯಾಗ್ತಿದ್ರು. ಗಂಡುಮಕ್ಕಳು ಯಾರಾದ್ರೂ ಹೊಲಿಗೆ ಕಲಿಸೋಕೆ ಕೇಳಿದ್ರೆ, “ನಿಮಗೆ ಇದು ಬರೋ ವಿದ್ಯೆ ಅಲ್ಲ ಹೋಗ್ರಲೇ” ಅಂತ ತಿರಸ್ಕರಿಸ್ತಿದ್ದನು.
ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಟೈಲರ್ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣನ ಮೇಲೆ ವಿಪರೀತ ಅಭಿಮಾನ. ಅವರಿಬ್ಬರ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧ ರವೀಂದ್ರನಾಥ ಠಾಕೂರರ ‘ಕಾಬುಲಿವಾಲಾ’ ಕಥೆಯಲ್ಲಿ ಸರ್ದಾರ್‌ಜಿ ಮತ್ತು ಚಿಕ್ಕ ಹುಡುಗಿಯ ಸಂಬಂಧದಂತಿತ್ತು. ಭಾನುವಾರ ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯ ಟೈಲರ್ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣನ ಮನೆಗೆ ಓಡಿ ಹೋಗ್ತಿದ್ರು. ಎಡಗೈಯನ್ನ ಮಡಚಿ ಮಿಷಿನ್ ಹಲಗೆ ಮೇಲೆ ಇಟ್ಟು, ಬಲಗೈ ಅಂಗೈಯನ್ನ ಗಲ್ಲದ ಕೆಳಗೆ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು, ಎಡ ಮೊಣಕಾಲ ಹತ್ರ ಬಲಗಾಲು ಪಾದವನ್ನ ತಾಗಿಸಿ ಒಂದೇ ಕಾಲಿನಲ್ಲಿ ನಿಲ್ತಿದ್ರು. ಶ್ಯಾಮಣ್ಣ ಬಾಯಲ್ಲಿ ದಾರದ ರೀಲ್ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು, ಮೊಳೆಗೆ ಬಾಬಿನ್ ತಗುಲಿಸಿ ಮಿಷಿನ್ ತುಳೀತಾ, ಮೊಳೆನ ಮಿಷಿನ್‌ನ ಬಲ ಭಾಗದಲ್ಲಿರೋ ಚಕ್ರಕ್ಕೆ ತಾಗಿಸ್ತಿದ್ರು. ದಾರವು ಬಾಬಿನ್‌ಗೆ ಕ್ಷಣಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಸುತ್ತಿಕೊಳ್ತಿದ್ದನ್ನ ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯ ಆಶ್ಚರ್ಯದಿಂದ ನೋಡ್ತಿದ್ರು. ಹೊಸ ಬಟ್ಟೆನ ಎರಡು ಭಾಗ ಮಾಡೋವಾಗ ಟೈಲರ್ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣ ಒಂದು ಕಡೆ ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯ ಹಿಡಿದುಕೊಂಡ್ರೆ, ಇನ್ನೊಂದು ಕಡೆಯಿಂದ ‘ಸಯ್…’ ಅಂತ ಕತ್ತರಿಯಿಂದ ಕತ್ತರಿಸ್ತಿದ್ದಾಗ ಕತ್ತರಿ ಶಬ್ದನ ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಕೇಳ್ತಿದ್ರು. ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯರನ್ನ ಸಂತೋಷಪಡಿಸೋಕೆ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣ ಎರಡು ಕೈಗಳನ್ನ ಬಿಟ್ಟು ವೇಗವಾಗಿ ಮಿಷಿನ್ ತುಳೀತಾ ಇದ್ದಾಗ, “ಭಲೇಭಲೇ” ಅಂತ ಚಪ್ಪಾಳೆ ತಟ್ತಿದ್ರು. ಸ್ಕೂಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಬೋರ್ಡ್ ಒರೆಸೋಕೆ ಡಸ್ಟರ್ ಯಾರು ಹೊಲಿಸ್ಕೊಂಡು ಬರ್ತೀರಾ? ಅಂತ ಟೀಚರ್‌ಗಳು ಕೇಳಿದ್ರೆ, ಇಡೀ ಕ್ಲಾಸ್ ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯರ ಕಡೆ ನೋಡ್ತಿತ್ತು.
ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯರಿಗೆ ಟೈಲರ್ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣನ ಮೇಲೆ ಕೋಪಾನೂ ಬರ್ತಿತ್ತು. ಹನುಮಂತಾಚಾರ್ಯ ಎಮ್ಮಿಗನೂರಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯ ಪುಸ್ತಕಗಳಿಗೆ ಬ್ಯಾಗ್ ತರಬೇಕು ಅಂತ ಹೇಳಿದ್ರೆ, ಟೈಲರ್ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣ ಅಡ್ಡಬಂದು “ಯಾಕೆ ತಗೋಳೋದು? ದುಡ್ಡು ದಂಡ ಸಾರ್! ನಮ್ಮ ಹೊಲಕ್ಕೆ ತಂದ ಯೂರಿಯಾ ಚೀಲಗಳು ಇವೆ ಅಲ್ವಾ. ಕಲರ್ ಬಟ್ಟೆಗೆ ಗೋಟು ಹಾಕಿ ಅಂಗಡೀಲಿ ಇರೋದ್ರಕ್ಕಿಂತ ತಾತನ ಹಾಗೆ ಹೊಲಿತೀನಿ ನೋಡು” ಅಂದ್ರೆ, ಹನುಮಂತಾಚಾರ್ಯ ಟೈಲರ್ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣನ ಭರವಸೆಯಿಂದ ಬ್ಯಾಗ್ ತಗೋಳೋ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನ ಬಿಟ್ಟುಬಿಡ್ತಿದ್ರು. ಇದು ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯರಿಗೆ ಇಷ್ಟವಾಗ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯರಿಗೆ ಬಾಬೀ ಕಾಲರ್ ಶರ್ಟ್ ಹೊಲಿಸ್ಕೋಬೇಕು ಅನ್ನೋ ಆಸೆ ಇತ್ತು. ಟೈಲರ್ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣ ಆ ಪ್ರಸ್ತಾವನೇನೂ ಚಿಗುರಿನಲ್ಲೇ ಚಿವುಟಿ ಹಾಕ್ತಿದ್ದನು.
“ಬಾಬೀ ಕಾಲರ್? ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಬಿದ್ರೆ ಆ ಕಾಲರ್ ನಾಯಿಯ ನಾಲಿಗೆ ತರಹ ಜೋಲಾಡುತ್ತೆ. ಬೇಡ” ಅಂತ ಹೇಳೋದು ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯರಿಗೆ ಕೋಪ ತರಿಸ್ತಿತ್ತು.
ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯರ ಚುರುಕುತನನ ಗಮನಿಸಿದ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣ, ಈ ಹುಡುಗ ಖಂಡಿತಾ ದೊಡ್ಡ ಉದ್ಯೋಗ ಸಂಪಾದಿಸ್ತಾನೆ ಅಂತ ಊಹಿಸ್ತಿದ್ದನು.
ಒಂದು ದಿನ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣ “ಏನಪ್ಪಾ ಪುಟ್ಟಸ್ವಾಮಿ! ನೀನು ದೊಡ್ಡ ಆಫೀಸರ್ ಆದ್ರೆ ಈ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣನನ್ನ ನೆನಪಿಟ್ಕೊಳ್ತೀಯಾ? ಆಫೀಸರ್‌ಗಳೆಲ್ಲಾ ನಿನ್ನ ಸುತ್ತ ಇದ್ದಾಗ, ಕೊಳಕು ಬಟ್ಟೆ ಹಾಕಿರೋ ನಾನು ಕಾಣಿಸ್ತೇನಾ? ನಮಸ್ಕಾರ ಸ್ವಾಮಿ! ಅಂದ್ರೆ.. ಹೋಗು… ಹೋಗು… ಯಾರು ನೀನು? ಅನ್ನೋದಿಲ್ಲ ಅಲ್ವಾ?” ಅಂತ ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯರನ್ನ ಅನುಮಾನದಿಂದ ಕೇಳಿದನು.
“ನಿನ್ನನ್ನೇ ಹೊಡೀತೀನಿ ನೋಡು! ಯಾಕೆ ಹಾಗೆ ಅಂತೀಯಾ. ನನಗೆ ನಿನ್ನ ಹಾಗೆ ಅಹಂಕಾರ ಇಲ್ಲಪ್ಪಾ. ಊರಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲರೂ ನಿನ್ನನ್ನ ‘ಪೊಗರು ನರಸಿಂಗಪ್ಪ’ ಅಂತಿದ್ದಾರೆ. ನಾನು ಹಾಗಲ್ಲ” ಅಂತ ಕೋಪ ಮಾಡಿಕೊಂಡ್ರು ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯ.
“ಕೋಪ ಮಾಡ್ಕೊಳ್ಳಬೇಡ ಪುಟ್ಟಸ್ವಾಮಿ! ತಮಾಷೆಗೆ ಅಂದೆ. ನೀನು ಚಿನ್ನದಂತಹ ಮನುಷ್ಯ. ದೊಡ್ಡ ಆಫೀಸರ್ ಆದ್ರೆ ನನಗೆ ಒಂದು ಸ್ವೆಟರ್, ಶಾಲು ಕೊಡಿಸಬೇಕು ನೋಡಪ್ಪಾ! ಅಷ್ಟು ತನಕ ನಾನು ಮುದುಕನಾಗಿರ್ತೀನಿ ಅಲ್ವಾ” ಅಂತ ಕೇಳಿದನು.
“ಓ! ಗ್ಯಾರಂಟಿ ಕೊಡಿಸ್ತೀನಿ. ನಮ್ಮಪ್ಪನಿಗೂ, ನಿನಗೂ ಗ್ಯಾರಂಟಿ ಕೊಡಿಸ್ತೀನಿ” ಅಂತ ಭರವಸೆ ನೀಡಿದ್ರು ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯ.
* * *
ಟೈಲರ್ ಒಬ್ಬ ಆರ್ಕಿಟೆಕ್ಟ್ ತರಹ. ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನ ಮೆಚ್ಚಿಸೋ ರೀತಿಲಿ, ಆಯಾ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಬಟ್ಟೆನ ಸುಂದರವಾಗಿ ಹೊಲಿತಾರೆ. ಹೊಲಿಯೋ ಸ್ಟೈಲ್ ಮನುಷ್ಯರಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಬದಲಾಗ್ತಾ ಇರುತ್ತೆ. ಚೆನ್ನಾಗಿ ಹೊಲಿದ ಉಡುಪುಗಳು ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ ಎರಡನೇ ಚರ್ಮದಂತಿರ್ತವೆ. ಆದ್ರೆ, ಬರ್ತಿರೋ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಸ್ಟೈಲ್‌ನ ಬದಲಾಯಿಸ್ಕೊಳ್ಳೋಕೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗದಿದ್ರೆ, ಹಳೆಯ ಸ್ಟೈಲ್‌ನಿಂದ ವೃತ್ತೀಲಿ ಯಶಸ್ಸು ಸಾಧಿಸೋದು ಕಷ್ಟ ಅಂತ ಟೈಲರ್ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣನ ಜೀವನ ಹೇಳುತ್ತೆ.
ಹನುಮಂತಾಚಾರ್ಯರ ಕುಟುಂಬ ಐದನೇ ಕ್ಲಾಸ್ ಮುಗಿಸಿದ ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯರ ಹೈಸ್ಕೂಲ್ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕಾಗಿ ಎಮ್ಮಿಗನೂರಿಗೆ ಹೊರಟು ಹೋಯ್ತು. ಅಲ್ಲಿಯಾಗಲೇ ತುಂಗಭದ್ರಾ ಕಾಲುವೆಗೆ ನೀರು ಬರೋದು ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದ್ದರಿಂದ, ಬೆಳೆಗಳು ಬೆಳೆಯ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಜನರ ಕೈಯಲ್ಲಿ ದುಡ್ಡಿನ ಚಲಾವಣೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿತ್ತು. ಒಂದು ಕಡೆ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಹೀಗಿದ್ರೆ ಇನ್ನೊಂದು ಕಡೆ ರೆಡಿಮೇಡ್ ಬನಿಯನ್‌ಗಳು, ಡ್ರಾಯರ್‌ಗಳು ಬಂದು ಟೈಲರ್ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣನ ವ್ಯಾಪಾರಕ್ಕೆ ಧಕ್ಕೆಯಾಯ್ತು. ಟೌನ್‌ನಿಂದ ಮೋಟಾರ್‌ಸೈಕಲ್‌ಗಳ ಮೇಲೆ ರೆಡಿಮೇಡ್ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನ ತೂಗಿಸಿಕೊಂಡು ಗುವ್ವಲದೊಡ್ಡಿಗೆ ಬಂದು ಮಾರೋಕೆ ಶುರುಮಾಡಿದ್ರು. ಮಕ್ಕಳು ನಿಕ್ಕರ್‌ಗಳಿಂದ ಪ್ಯಾಂಟ್‌ಗಳಿಗೆ ಬದಲಾದ್ರು. ಟೈಲರ್ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣ ಬನಿಯನ್‌ಗಳು, ಡ್ರಾಯರ್‌ಗಳು, ಅಂಗಿಗಳ ಹತ್ರಾನೇ ನಿಂತುಬಿಟ್ಟ. ಅವನಿಗೆ ಪ್ಯಾಂಟ್‌ಗಳನ್ನ ಹೊಲಿಯೋಕೆ ಬರಲಿಲ್ಲ. ಟೌನ್‌ಗೆ ಹೋಗಿ ಕಲಿಯೋಕೆ ಅವನ ವಯಸ್ಸು ಮತ್ತು ಅಹಂ ಎರಡೂ ಅಡ್ಡಿಯಾದ್ವು. ಗುವ್ವಲದೊಡ್ಡಿಗೆ ಸರ್ಕಾರಿ ಬಸ್ ಬರೋಕೆ ಶುರುವಾ ಅಯ್ತು. ಜೇಬಿನಲ್ಲಿ ಹತ್ತು ರೂಪಾಯಿ ಇರೋರೂ ಕೂಡ ಎಮ್ಮಿಗನೂರಿಗೆ ಹೋಗಿ ಟೀ ಕುಡಿದು ಬರೋಕೆ ಶುರುಮಾಡಿದ್ರು. ಹೆಂಗಸರೂ ಸಹಿತ ಬೋಟ್ ನೆಕ್, ಪಫ್ ಸ್ಲೀವ್, ಬೆಲ್ ಸ್ಲೀವ್, ವಿ ನೆಕ್ ಅಂತ ಟೌನ್ ಕಡೆ ಹೊರಟರು. ಶ್ಯಾಮಣ್ಣನಿಗೆ ಟೈಲರಿಂಗ್ ವ್ಯಾಪಾರ ಪೂರ್ತಿಯಾಗಿ ಕಡಿಮೆಯಾಯ್ತು. ಹೆಂಡ್ತಿ ಕೂಲಿ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಹೋಗ್ತೀನಿ ಅಂತ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣನನ್ನ ಕೇಳಿದ್ರೆ, ನನ್ನ ಕುತ್ತಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಣ ಇರೋವರೆಗೆ ಕೂಲಿ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಕಳಿಸೋದಿಲ್ಲ ಅಂತ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಹೇಳಿದನು.
ಹತ್ತನೇ ಕ್ಲಾಸ್ ಫೇಲ್ ಆದ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣನ ಮಗ ಮುನೆಪ್ಪ ಪರಿಸ್ಥಿತಿನ ಮೊದಲೇ ಗ್ರಹಿಸಿ, ಅಪ್ಪನನ್ನ ನಂಬಿಕೊಂಡ್ರೆ ಕಷ್ಟ ಅಂತ ಊರಿನಲ್ಲಿ ಕೂಲ್ ಡ್ರಿಂಕ್ಸ್ ಅಂಗಡಿ ಇಟ್ಟ. ಕಾಲಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಟೌನ್‌ನಿಂದ ಡಿಶ್ ತಂದು ಊರಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಟಿವಿ ಕನೆಕ್ಷನ್‌ಗಳನ್ನ ಕೊಟ್ಟ. ಚಿಕ್ಕದಾಗಿ ಕೂಲ್ ಡ್ರಿಂಕ್ಸ್ ಅಂಗಡಿಗೆ ಫ್ಯಾನ್ಸಿ ಸ್ಟೋರ್‌ನ್ನ ಸೇರಿಸಿದ. ದೊಡ್ಡಮರೀವೀಡುನಿಂದ ಮಗನಿಗೆ ಮದುವೆ ಸಂಬಂಧ ಬಂದ್ರೆ, ಇದ್ದಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಆಡಂಬರಕ್ಕೆ ಹೋಗದೆ ಮದುವೆ ಮಾಡಿದ. ಮುನೆಪ್ಪನ ಹೆಂಡ್ತಿಯಾಗಿ ಬಂದ ಚಂದ್ರಕಳ ಒಳ್ಳೆಯ ಮನುಷ್ಯಳು. ಅತ್ತೆ-ಮಾವಂದಿರನ್ನ ಚೆನ್ನಾಗಿ ನೋಡಿಕೊಳ್ತಾ ಇದ್ಲು. ಎಲ್ಲವೂ ಚೆನ್ನಾಗಿದ್ರೂ, ಶ್ಯಾಮಣ್ಣನಿಗೆ ಸಂತೋಷ ಇರಲಿಲ್ಲ. ತನ್ನ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಆದಾಯ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದ್ದನ್ನ ಜೀರ್ಣಿಸ್ಕೊಳ್ಳೋಕೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಮಗನ ಆದಾಯದ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತ ಆಗಬೇಕಾಯ್ತೇನೋ ಅಂತ ಚಿಂತಿಸಿದನು. ಯಾವಾಗಲೂ ತನ್ನ ಕಾಲ ಮೇಲಿರೋಕೆ ಅಭ್ಯಾಸವಾಗಿದ್ದ ಅವರಿಗೆ, ತನ್ನ ಸ್ಥಿತಿ ಕ್ರಮೇಣ ಕೆಳಗೆ ಬೀಳ್ತಿದ್ದನ್ನ ಸಹಿಸೋಕೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ.
ವಿಷಯ ತಿಳಿದ ಮುನೆಪ್ಪ, “ಅಪ್ಪಾ! ಕಾಲ ಯಾವಾಗಲೂ ಒಂದೇ ತರಹ ಇರೋದಿಲ್ಲ. ನಿಮಗೆ ತಿಳಿಯದ ವಿಷಯ ಅಲ್ಲ. ಕಾಲ ಬದಲಾದಂತೆ ನಾವೂ ಬದಲಾಗ್ಬೇಕು. ಯಾಕೆ ಚಿಂತೆ ಮಾಡ್ತೀಯಾ? ನಮ್ಮ ಅಂಗಡಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಾರ ಚೆನ್ನಾಗಿ ನಡೀತಾ ಇದೆ. ಅಮ್ಮನನ್ನೂ, ನನ್ನನ್ನೂ ಕಷ್ಟ ಅಂದ್ರೆ ಏನೂ ಗೊತ್ತಾಗದಂತೆ ಇಷ್ಟು ದಿನ ಸಾಕಿದ್ದೀಯಾ. ನೀವು ಕಷ್ಟಪಡೋ ಕೆಲಸ ಇಲ್ಲ. ನಿಮ್ಮ ಸೊಸೆಯೂ ನಿಮ್ಮಿಬ್ಬರನ್ನ ಚೆನ್ನಾಗಿ ನೋಡಿಕೊಳ್ತಿದ್ದಾಳೆ. ನೀವು ಕೂತು ತಿನ್ನಬಹುದು. ನಿಮ್ಮನ್ನ ಬೇಡ ಅಂದೋರು ಯಾರು?” ಅಂತ ಸಮಾಧಾನಪಡಿಸೋಕೆ ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದನು.
ಮಗನ ಮಾತಿಗೆ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣ ‘ಆ… ಆ’ ಅನ್ನಲಿಲ್ಲ, ‘ಊ… ಊ’ ಅನ್ನಲಿಲ್ಲ. ಒಂದು ದಿನ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣನ ಹೆಂಡ್ತಿ ಎದೆನೋವು ಅಂತ ನರಳ್ತಾ ಹತ್ತು ನಿಮಿಷಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಸಿಗೆಯಲ್ಲೇ ಪ್ರಾಣ ಬಿಟ್ಟಳು. ಹೆಂಡ್ತಿಯ ಸಾವು ಶ್ಯಾಮಣ್ಣನಿಗೆ ಮತ್ತಷ್ಟು ದುಃಖ ತಂದಿತು.
ಒಂದು ರಾತ್ರಿ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣ ಯಾರಿಗೂ ಹೇಳದೆ ಎಲ್ಲಿಗೋ ಹೊರಟು ಹೋದ. ಪಾಪ, ಮುನೆಪ್ಪ ತಿಳಿದ ಎಲ್ಲಾ ಕಡೆ ಹುಡುಕಿದ. ಶ್ಯಾಮಣ್ಣ ಎಲ್ಲೂ ಕಾಣಿಸಲಿಲ್ಲ. ಹಾಗೆ ಹೊರಟು ಹೋದ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣ ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಈಡಿಗ ರಾಮಾಂಜನೇಯುಲ ಹತ್ರ ಉಪ್ಪಲಪಾಡು ಹೋಟೆಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡ್ತಾ ಕಾಣಿಸಿದನು. ಈಡಿಗ ರಾಮಾಂಜನೇಯುಲ ಮೂಲಕ ವಿಷಯ ತಿಳಿದ ಮುನೆಪ್ಪ ಉಪ್ಪಲಪಾಡುಗೆ ಹೋಗಿ ಎಷ್ಟೇ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದ್ರೂ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣ ಊರಿಗೆ ವಾಪಸ್ ಬರಲಿಲ್ಲ.
* * *
ನೆಮಲಿಗುಂಡ್ಲನಿಂದ ಕರ್ನೂಲಿಗೆ ಬಂದ ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯ, ಟೈಲರ್ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣನ ಮಗ ಮುನೆಪ್ಪನನ್ನ ಭೇಟಿ ಆಗೋಕೆ ಗುವ್ವಲದೊಡ್ಡಿಗೆ ಹೊರಟ್ರು. ಊರಿನ ಬಸ್ ಸ್ಟಾಪ್ ಹತ್ರ ಅಂಗಡೀಲಿ ಇದ್ದ ಮುನೆಪ್ಪನ ಹತ್ರ ಹೋಗಿ, “ನಾನು ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯ. ಚಿಕ್ಕಂದಿನಲ್ಲಿ ನೀವು ನಮ್ಮ ಮನೆ ಎದುರು ಇರ್ತಿದ್ರಿ” ಅಂತ ಪರಿಚಯ ಮಾಡಿಕೊಂಡ್ರು.
“ಪುಟ್ಟಸ್ವಾಮಿ ಅಲ್ವಾ ಸರ್!” ಅಂತ ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯರನ್ನ ಗುರುತಿಸ್ತಾ ಮುನೆಪ್ಪ ಹೇಳಿದನು. ಒಳಗೆ ಬನ್ನಿ ಅಂತಾ ಕೂತ್ಕೊಳ್ಳೋಕೆ ಕುರ್ಚಿ ಹಾಕಿದನು.
“ಏನೇ! ಪುಟ್ಟಸ್ವಾಮಿ ಬಂದಿದ್ದಾರೆ. ನಮ್ಮಪ್ಪನಿಗೆ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಪರಿಚಯ ಇವ್ರು. ಸ್ವಾಮಿಗೆ ಗ್ಲಾಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಕುಡಿಯೋಕೆ ಹಾಲು ತಗೊಂಡು ಬಾ!” ಅಂತ ಹೆಂಡ್ತಿಗೆ ಹೇಳಿದನು.
“ಈಗ ಅದೆಲ್ಲಾ ಯಾಕೆ ಮುನೀ!” ಅಂತಾ ನಾಚಿಕೆ ಪಟ್ರು ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯ.
“ಹಾಲು ಅಲ್ವಾ ಸ್ವಾಮಿ! ದೋಷ ಇಲ್ಲ. ನಮ್ಮ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಕುಡಿಯಬಹುದು” ಅಂತ ನಗ್ತಾ ಮುನೆಪ್ಪ ಹೇಳಿದನು.
“ಅಯ್ಯೋ! ಹಾಗಲ್ಲ. ನಿಮಗೆ ಯಾಕೆ ತೊಂದ್ರೆ? ಸಮಯವಲ್ಲದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಹಾಲು ಇರ್ಬೇಕಲ್ಲಾ” ಅಂತ ನಾಚಿಕೆಯಿಂದ ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯ ಹೇಳಿದ್ರು.
“ನಾನು ವಿಜಯ ಹಾಲಿನ ಡೈರಿ ಡೀಲರ್ ಸ್ವಾಮಿ. ನಮ್ಮ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಯಾವಾಗಲೂ ಹಾಲು ಇರ್ತದೆ” ಅಂತ ಮುನೆಪ್ಪ ಹೇಳಿದನು.
ಚಂದ್ರಕಳ ಹೊಸ ಸ್ಟೀಲ್ ಗ್ಲಾಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಬಿಸಿ ಹಾಲನ್ನ ತಂದು ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯರ ಮುಂದಿದ್ದ ಸ್ಟೂಲ್ ಮೇಲೆ ಇಟ್ಟಳು.
“ಏನು ಪುಟ್ಟಸ್ವಾಮಿ! ಇಷ್ಟು ದಿನಗಳ ನಂತರ ಹೀಗೆ ಬಂದಿದ್ದೀರಾ” ಅಂತ ಮುನೆಪ್ಪ ಕೇಳಿದನು.
“ನಿಮ್ಮಪ್ಪ ಚಿಕ್ಕಂದಿನಲ್ಲಿ ನನ್ನನ್ನ ತುಂಬಾ ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ನೋಡಿಕೊಳ್ತಾ ಇದ್ರು. ನಾವು ಊರು ಬಿಡೋವಾಗ ನಿನಗೆ ಎರಡು ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸು. ನಾನು ನಿನಗೆ ನೆನಪಿದ್ದೇನೋ ಇಲ್ಲವೋ? ಕಳೆದ ಶನಿವಾರ ನೆಮಲಿಗುಂಡ್ಲ ರಂಗನಾಯಕ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಹೋಗಿದ್ವಿ. ಅಲ್ಲಿಗೆ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದ್ದ ಉಪ್ಪಲಪಾಡಿನಲ್ಲಿ ನಿಮ್ಮಪ್ಪ ಹೋಟೆಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡ್ತಾ ಕಾಣಿಸಿದನು. ನಾನು ಸರಿಯಾಗಿ ಗುರುತಿಸೋಕೆ ಆಗದೆ ಅನುಮಾನದಿಂದ, ‘ಶ್ಯಾಮಣ್ಣ ಅಲ್ವಾ ನೀನು?’ ಅಂತ ಕೇಳ್ದೆ. ‘ನಾನು ಅಲ್ಲ… ನಾನು ಅಲ್ಲ….’ ಅಂತಾ ಅಲ್ಲಿಂದ ಓಡೋ ತರಹ ಹೊರಟು ಹೋದ. ಆ ಹೋಟೆಲ್ ಮಾಲೀಕ ನಿಮ್ಮಪ್ಪನನ್ನ ಊರಿಗೆ ಕರ್ಕೊಂಡು ಬರೋಕೆ ನೀನು ಮಾಡಿದ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳಿದನು. ಅಪ್ಪನ ಬಗ್ಗೆ ಎಲ್ಲಾ ವಿವರಗಳನ್ನ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳೋಕೆ ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದಿದ್ದೀನಿ” ಅಂತ ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯ ಹೇಳಿದ್ರು.
“ಹೌದು ಪುಟ್ಟಸ್ವಾಮಿ! ಎಷ್ಟು ಬೇಡಿಕೊಂಡ್ರೂ ಬರಲ್ಲ ಅಂದ್ರು. ಊರು ಬದಲಾದ್ರೂ, ಕಾಲ ಬದಲಾದ್ರೂ ತಮ್ಮ ಸ್ವಾಭಿಮಾನವನ್ನ ಒಂದು ಇಂಚೂ ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲಿಲ್ಲ. ಊರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಗರ್ವದಿಂದ ಬದುಕಿದವರಲ್ವಾ. ಕಾಲದ ಆಟದಲ್ಲಿ ಓಡಗಳು ಬಂಡಿಗಳಾದ್ವು, ಬಂಡಿಗಳು ಓಡಗಳಾದ್ವು. ಹೂ ಮಾರಿದ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನ ಮಾರಬೇಕಾಯ್ತು. ಟೈಲರ್ ಕೆಲಸದ ವ್ಯಾಪಾರ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದ್ದನ್ನ ಅಪ್ಪನಿಗೆ ಸಹಿಸ್ಕೊಳ್ಳೋಕೆ ಆಗಲಿಲ್ಲ. ಅಮ್ಮ ತೀರಿಕೊಂಡ ನಂತರ ಇನ್ನೂ ದುಃಖ ಹೆಚ್ಚಾಯ್ತು” ಅಂತಾ ನಡೆದ ಎಲ್ಲಾ ವಿಷಯಗಳನ್ನ ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯರಿಗೆ ಮುನೆಪ್ಪ ವಿವರಿಸಿದನು.
“ಮುನೀ ! ಅಪ್ಪ ನನ್ನನ್ನ ಗುರುತಿಸಲಿಲ್ಲ ಅನ್ಕೋತೀನಿ. ಗುರುತಿಸಿದಿದ್ರೆ ನನ್ನ ಜೊತೆ ಖಂಡಿತಾ ಮಾತಾಡ್ತಿದ್ರು” ಅಂತ ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯ ಹೇಳಿದ್ರು.
“ಅದು ಮಾತ್ರ ನಿಜ ನೋಡು ಪುಟ್ಟಸ್ವಾಮಿ! ಊರು ಬಿಡೋ ಮೊದಲು ಒಂದು ತಿಂಗಳು ನಿಮ್ಮನ್ನ ತುಂಬಾ ನೆನಪಿಸಿಕೊಂಡ. ‘ನಾನು ಪುಟ್ಟಸ್ವಾಮಿ ಹತ್ರ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳತೀನಿ. ಅವರ ಹತ್ರ ಯಾವುದೇ ಕೆಲಸ ಮಾಡ್ತೀನಿ. ಚಿಕ್ಕವನಿದ್ದಾಗ ನನಗೆ ಮಾತು ಕೊಟ್ಟಿದ್ದ’ ಅಂತ ಒಂದೇ ಸಮನೆ ಪೀಡಿಸ್ತಿದ್ದನು. ಅಂಗಡಿಗೆ ಬಂದೋರನ್ನ ‘ನಮ್ಮ ಪುಟ್ಟಸ್ವಾಮಿ ಎಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ ಗೊತ್ತಾಪ್ಪಾ?’ ಅಂತ ಕೇಳ್ತಿದ್ದನು. ನಿಮ್ಮ ಜೊತೆ ಐದನೇ ಕ್ಲಾಸ್ ಓದಿದ ದೇವರಹಟ್ಟಿಯ ಮಲ್ಲೇಶ ಒಂದು ದಿನ ಅಪ್ಪನ ಜೊತೆ ಮಾತಾಡ್ತಾ, ನೀವು ಚಿತ್ತೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ತಹಶೀಲ್ದಾರ್ ಕೆಲಸ ಮಾಡ್ತಿದ್ದೀರಾ ಅಂತ ಹೇಳಿದ. ನಿಮ್ಮ ಅಡ್ರೆಸ್ ಯಾರೂ ಸರಿಯಾಗಿ ಹೇಳಲಿಲ್ಲ. ಅಪ್ಪ ಮೊದಲು ನಿಮ್ಮ ಹತ್ರಾನೇ ಬಂದಿರಬೇಕು ಅನ್ಕೊಂಡ್ವಿ. ಆದ್ರೆ ನೀವು ಎಲ್ಲಿದೀರಾ ಅಂತ ನಮಗೂ ಸರಿಯಾಗಿ ಗೊತ್ತಾಗಲಿಲ್ಲ” ಅಂತ ಮುನೆಪ್ಪ ಹೇಳಿದನು.
“ಈಗೀಗ ಪ್ರಮೋಷನ್ ಮೇಲೆ ಡೆಪ್ಯೂಟಿ ಕಲೆಕ್ಟರ್ ಆಗಿ ಕರ್ನೂಲಿಗೆ ಬಂದೆ ಮುನೀ! ಒಂದು ಕೆಲಸ ಮಾಡೋಣ. ನಾನು ಮತ್ತು ನೀನು ಒಂದು ದಿನ ಉಪ್ಪಲಪಾಡುಗೆ ಹೋಗಿ ಅಪ್ಪನನ್ನ ಕರ್ಕೊಂಡು ಬರೋಣ. ನಾನು ಕೇಳಿದ್ರೆ ಅವನು ಇಲ್ಲ ಅನ್ನಲ್ಲ. ಖಂಡಿತಾ ಬರ್ತಾನೆ. ಅವನನ್ನ ಕಾಲು, ಕೈ ಕಟ್ಟಿ ಕರ್ಕೊಂಡು ಬರೋ ಅಷ್ಟು ಪ್ರೀತಿ ಇದೆ ನನಗೆ. ನಿನ್ನ ಫೋನ್ ನಂಬರ್ ಕೊಡು. ನನಗೆ ಅನುಕೂಲವಾದ ದಿನ ಫೋನ್ ಮಾಡಿ ಹೇಳ್ತೀನಿ. ಇಬ್ಬರೂ ಹೋಗೋಣ. ನೀನು ಕರ್ನೂಲುವರೆಗೆ ಬಂದ್ರೆ, ಅಲ್ಲಿಂದ ಉಪ್ಪಲಪಾಡು ಹೋಗಿ ಕರ್ಕೊಂಡು ಬರೋಣ” ಅಂತಾ ಸೆಲ್ ನಂಬರ್ ಹೇಳಿದ್ರು ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯ.
“ಹಾಗೇನೇ ಆಗಲಿ ಪುಟ್ಟಸ್ವಾಮಿ! ಒಂದು ದಿನ ಮುಂಚೆ ಹೇಳಿದ್ರೆ ನಾನು ರೆಡಿಯಾಗಿ ಬರ್ತೀನಿ” ಅಂತಾ ನಂಬರ್ ಅನ್ನ ತಮ್ಮ ಫೋನ್‌ಗೆ ಫೀಡ್ ಮಾಡ್ಕೊಂಡು ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯರಿಗೆ ಮಿಸ್ಡ್ ಕಾಲ್ ಕೊಟ್ಟನು. ಆ ನಂಬರ್ ನ ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯ ಸೇವ್ ಮಾಡ್ಕೊಂಡ್ರು.
“ಮುನೀ! ನಿಮಗೆ ಮಕ್ಕಳು ಎಷ್ಟು ಜನ?” ಅಂತ ಕೇಳಿದ್ರು.
“ಇಬ್ಬರು ಗಂಡುಮಕ್ಕಳು ಸ್ವಾಮಿ. ಇಬ್ಬರೂ ವಿಜಯವಾಡದಲ್ಲಿ ಗೋಶಾಲೆ ಸ್ಕೂಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಓದ್ತಿದ್ದಾರೆ. ನನಗೆ ಓದು ಹೇಗೋ ಬರಲಿಲ್ಲ. ಕನಿಷ್ಠ ಅವರನ್ನಾದ್ರೂ ಓದಿಸೋಣ ಅಂತ ಸ್ವಲ್ಪ ಭಾರ ಆದ್ರೂ ಅಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಿದೆ” ಅಂತ ಹೇಳಿದನು.
“ಮುನೀ! ಮಕ್ಕಳ ಓದಿಗೆ ಏನಾದ್ರೂ ಸಹಾಯ ಬೇಕಿದ್ರೆ ಕೇಳಿ. ನಾನು ನಿಮ್ಮಪ್ಪನಿಗೆ ತುಂಬಾ ಅಭಾರಿಯಾಗಿದ್ದೀನಿ” ಅಂತ ಹೇಳಿದ್ರು.
“ಸಹಾಯ ಅಗತ್ಯವಿದ್ರೆ ಖಂಡಿತಾ ಕೇಳ್ತೀನಿ ಪುಟ್ಟಸ್ವಾಮಿ! ದುಡ್ಡಿಗೇನು ಚಿಂತೆಯಿಲ್ಲ, ಮಕ್ಕಳು ಏನ್ ಓದ್ಬೇಕು ಅನ್ನೋದ್ರಲ್ಲಿ ನಿಮ್ಮ ಸಹಾಯ ಅಗತ್ಯ ಆಗುತ್ತೆ” ಅಂತ ಮುನೆಪ್ಪ ಹೇಳಿದನು.
“ಊಟ ಮಾಡಿ ಹೋಗಿ ಸ್ವಾಮಿ” ಅಂತ ಚಂದ್ರಕಳ ಕೇಳಿದ್ಲು.
“ಸ್ವಾಮೀಗಳು ನಮ್ಮ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಹೇಗೆ ತಿಂತಾರೆ?” ಅಂತ ನಗ್ತಾ ಮುನೆಪ್ಪ ಹೇಳಿದನು.
“ಹಾಗೇನೂ ಇಲ್ಲ ಅಮ್ಮ. ನನಗೆ ಅಂತಹ ನಿಯಮಗಳಿಲ್ಲ. ಈಗ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ನಿಮ್ಮ ಮಾವನನ್ನ ಕರ್ಕೊಂಡು ಬಂದಾಗ ಓಳಿಗೆ ಮಾಡಿ ಇಡ್ತೀರಾ” ಅಂತ ನಗ್ತಾ ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯ ಹೇಳಿದ್ರು.
“ಅದ್ರಕ್ಕಿಂತ ದೊಡ್ಡ ಭಾಗ್ಯವೇ ಸ್ವಾಮಿ. ನಮ್ಮ ಮಾವ ಬಂದ್ರೆ ನಮಗೆ ಹಬ್ಬವೇ ನೋಡಿ” ಅಂತ ಚಂದ್ರಕಳ ಹೇಳಿದ್ಲು.
“ಸರಿ ಮುನೀ! ನಾನು ಹೋಗಿ ಬರ್ತೀನಿ” ಅಂತಾ ಹೊರಟ್ರು ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯ. ಮುನೆಪ್ಪ ಮತ್ತು ಚಂದ್ರಕಳ ಕಾರ್‌ವರೆಗೆ ಬಂದು ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯರನ್ನ ಬೀಳ್ಕೊಟ್ರು. ಕಾರ್ ಹತ್ತಿದ ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣನ ಯೋಚನಾ ವಿಧಾನವನ್ನ, ಮುನೆಪ್ಪನ ಯೋಚನಾ ವಿಧಾನದ ಜೊತೆ ಹೋಲಿಸ್ಕೊಂಡ್ರು. ಮುನೆಪ್ಪ ಎಷ್ಟು ಬುದ್ಧಿವಂತ ಅಲ್ವಾ! ತನ್ನ ಅಪ್ಪನಂತೆ ಅಲ್ಲದೆ, ಬದಲಾಗ್ತಿರೋ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಯೋಚಿಸ್ತಿದ್ದಾನೆ. ತನ್ನ ಮಕ್ಕಳ ಭವಿಷ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ತನ್ನ ತಿಳುವಳಿಕೆಯ ಕೊರತೆನ ಗುರುತಿಸಿ, ಅವರ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸದ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನಕ್ಕಾಗಿ ತನ್ನ ಸಹಾಯವನ್ನ ಕೋರ್ತಿದ್ದಾನೆ ಅಲ್ವಾ! ಬದಲಾವಣೆ ಶಾಶ್ವತ ಅನ್ನೋ ವಿಷಯನ ಅರಿತೋರೇ ಬದುಕಿನ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ವಿಜಯ ಸಾಧಿಸ್ತಾರೇನೋ ಅಂತ ಯೋಚಿಸೋಕೆ ಶುರುಮಾಡಿದ್ರು.
* * *
ಗುವ್ವಲದೊಡ್ಡಿಗೆ ಹೋಗಿ ಮುನೆಪ್ಪನನ್ನ ಭೇಟಿ ಆಗಿ ಬಂದ ನಂತರ, ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯರ ಮನಸ್ಸು ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಾಧಾನಗೊಂಡಿತು. ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯ ತಗೊಂಡು ಶ್ಯಾಮಣ್ಣನ ಹತ್ರ ಹೋಗೋದು ಒಳ್ಳೆಯದು ಅನ್ನೋ ಯೋಚನೆಯಿಂದ ಎರಡು ವಾರ ಕಾದ್ರು. ಒಂದು ದಿನ ಆಫೀಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಹಂದ್ರೀನೀವಾ ಭೂಸ್ವಾಧೀನಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ರಿಪೋರ್ಟ್ ತಯಾರಿಸ್ತಿದ್ದಾಗ, ಮುನೆಪ್ಪನಿಂದ ಫೋನ್ ಬಂತು. ಯಾಕೆ ಮಾಡಿರ್ತಾನೆ ಅಂತ ಅನ್ಕೋಳ್ತಾ, “ಹಲೋ ಮುನೀ!” ಅಂದ್ರು.
ಮುನೆಪ್ಪ, “ಪುಟ್ಟಸ್ವಾಮಿ! ಅಪ್ಪ ಹೇಳಿದಂತೆಯೇ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ ಸ್ವಾಮಿ! ಈಗಷ್ಟೇ ಫೋನ್ ಬಂತು. ಇಂದು ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ತೀರಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರಂತೆ. ಹೋಟೆಲ್ ಮಾಲೀಕ ಫೋನ್ ಮಾಡಿ ಹೇಳಿದನು. ಪ್ರತಿದಿನ ಐದು ಗಂಟೆಗೇ ಹೋಟೆಲ್‌ಗೆ ಬರ್ತಿದ್ದೋರು, ಇಂದು ಏಳು ಗಂಟೆಯಾದ್ರೂ ಬರಲಿಲ್ಲವಂತೆ. ಅನುಮಾನದಿಂದ ರೂಮ್ ಹತ್ರ ಹೋಗಿ ಹೊರಗಿಂದ ಎಷ್ಟೇ ಕರೆದ್ರೂ ಮಾತಾಡಲಿಲ್ಲವಂತೆ. ಅನುಮಾನದಿಂದ ಬಾಗಿಲು ಒಡೆದು ಒಳಗೆ ಹೋಗಿದ್ದಾರಂತೆ. ಹಾಸಿಗೆಯಲ್ಲೇ ಪ್ರಾಣ ಹೋಗಿದೆಯಂತೆ. ನಿದ್ದೆಯಲ್ಲೇ ಹೃದಯಾಘಾತ ಬಂದಿರಬಹುದು ಅಂತ ಹೇಳಿದ್ರು. ನೀವು ಇಷ್ಟು ದೂರದಿಂದ ಬಂದು ದೇಹವನ್ನ ತಗೊಂಡು ಹೋಗೋಕೆ ಸಮಯ ಹಿಡಿಯುತ್ತೆ, ನಾವೇ ಗಿದ್ದಲೂರಿನಲ್ಲಿ ಅಂಬುಲೆನ್ಸ್ ಮಾತಾಡ್ಕೊಂಡು ನಿಮ್ಮ ಊರಿಗೆ ಕರ್ಕೊಂಡು ಬರ್ತೀವಿ ಅಂತ ಹೇಳಿದ್ರು! ಅವರು ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ಒಂದು ಗಂಟೆಗೆ ಊರು ತಲುಪಬಹುದು. ನಿಮಗೆ ತಿಳಿಸೋಣ ಅಂತ ಫೋನ್ ಮಾಡಿದೆ” ಅಂತ ಅಳ್ತಾ ಹೇಳಿದನು.
ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯ ಅವಸರದಿಂದ ಆಫೀಸ್‌ಗೆ ರಜೆ ಹಾಕಿ, ಹೆಂಡ್ತಿಗೆ ಫೋನ್ ಮಾಡಿ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣ ತೀರಿಕೊಂಡ ವಿಷಯ ತಿಳಿಸಿ, ಗುವ್ವಲದೊಡ್ಡಿಗೆ ಹೋಗ್ತಿದ್ದೀನಿ, ಬರೋಕೆ ಸಂಜೆ ಆಗುತ್ತೆ ಅಂತ ಹೇಳಿ, ಡ್ರೈವರ್‌ನ್ನ ಕರೆದು ಮನೆ ಹತ್ರ ಹೋಗಿ ತಮ್ಮ ಕಾರ್ ತಗೊಂಡು ಬರೋಕೆ ಮತ್ತು ಗುವ್ವಲದೊಡ್ಡಿಗೆ ಹೋಗ್ಬೇಕು ಅಂತ ಹೇಳಿದ್ರು. ಸ್ವಂತ ಕೆಲಸಗಳಿಗೆ ಆಫೀಸ್ ಕಾರ್ ಉಪಯೋಗಿಸೋದು ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯರಿಗೆ ಇಷ್ಟವಿರಲಿಲ್ಲ. ಇಪ್ಪತ್ತು ನಿಮಿಷಗಳಲ್ಲಿ ಕಾರ್ ಬಂತು. ಡ್ರೈವರ್‌ಗೆ ಕಾರ್‌ನ್ನ ಕೊಂಡಾರೆಡ್ಡಿ ಬುರುಜು ಹತ್ರದ ಶ್ರೀನಿವಾಸ ಕ್ಲಾತ್ ಸೆಂಟರ್ ಹತ್ರಕ್ಕೆ ತಗೊಂಡು ಹೋಗೋಕೆ ಹೇಳಿದ್ರು. ಶ್ರೀನಿವಾಸ ಕ್ಲಾತ್ ಸೆಂಟರ್‌ನಲ್ಲಿ ದುಬಾರಿ ಸ್ವೆಟರ್ ಮತ್ತು ಶಾಲು ಖರೀದಿಸಿದ್ರು. ಕರ್ನೂಲ್ ಜಿಲ್ಲಾ ಪರಿಷತ್ ಹತ್ರ ಗುಲಾಬಿ ಹಾರವನ್ನ ಖರೀದಿಸಿದ್ರು.
ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯ ಗುವ್ವಲದೊಡ್ಡಿಗೆ ತಲುಪೋಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣನ ದೇಹಕ್ಕೆ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿಸಿ, ಮನೆ ಮುಂದೆ ಮಲಗಿಸಿ, ಚಟ್ಟ ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಿ ಇಟ್ಟಿದ್ರು. ತಮಟೆಯೋರು ಈಗಾಗಲೇ ಎರಡು ಬಾರಿ ತಮಟೆ ಬಾರಿಸಿದ್ರು. ಮೂರನೇ ಬಾರಿ ತಮಟೆ ಬಾರಿಸಿದ್ರೆ, ಇನ್ನು ಚಟ್ಟನ್ನ ಭುಜಕ್ಕೆ ಏರಿಸ್ಕೋಬೇಕು. ಪಿಂಜರಿ ಕಾಸಿಂಸಾಬ್ ಅವರ ಬ್ಯಾಂಡ್ ಮೇಳದ ತಂಡವೂ ಸಿದ್ಧವಾಗಿತ್ತು. ಎಲ್ಲರೂ ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯರಿಗಾಗಿ ಕಾಯ್ತಿದ್ರು. ಉಪ್ಪಲಪಾಡು ಹೋಟೆಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡೋರೆಲ್ಲರೂ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣನ ದೇಹದ ಜೊತೆ ಬಂದಿದ್ರು. ಶ್ಯಾಮಣ್ಣನ ಒಳ್ಳೆಯತನದ ಬಗ್ಗೆ, ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಅವರೊಂದಿಗಿದ್ದ ತಮ್ಮ ಸಂಬಂಧದ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳಿದಾಗ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಕಣ್ಣೀರು ಬಂತು.
ಕಾರ್‌ನಿಂದ ಇಳಿದ ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯರ ಹತ್ರಕ್ಕೆ ಮುನೆಪ್ಪ ಎದುರೆದುರಾಗಿ, “ಪುಟ್ಟಸ್ವಾಮಿ! ಬಂದ್ಯಪ್ಪಾ? ಕಾಲು ಕೈ ಕಟ್ಟಿ ಕರ್ಕೊಂಡು ಬರ್ತೀನಿ ಅಂತ ಹೇಳಿದ್ರಿ ಅಲ್ವಾ. ನೀವು ಹೇಳಿದಂತೇನೇ ಕಾಲು ಕೈ ಕಟ್ಟಿಸ್ಕೊಂಡು ಬಂದಿದ್ದಾನೆ ನೋಡಿ ಸ್ವಾಮಿ. ನನ್ನ ಹೆಣಾನೇ ಊರಿಗೆ ಬರೋದು ಅಂತ ಹೇಳಿದಂತೇನೇ ಹೆಣವಾಗಿ ಬಂದಿದ್ದಾನೆ ನೋಡಿ ಸ್ವಾಮಿ” ಅಂತ ಅವರನ್ನ ಹಿಡಿದು ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ ಅತ್ತನು.
ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯರ ಹೃದಯ ದುಃಖದಿಂದ ಭಾರವಾಯ್ತು. ಕಾರ್‌ನಲ್ಲಿದ್ದ ಸ್ವೆಟರ್, ಶಾಲು, ಹೂವಿನ ಹಾರ ತಗೊಂಡು ಶ್ಯಾಮಣ್ಣನ ದೇಹದ ಹತ್ರಕ್ಕೆ ಬಂದ್ರು. ದುಃಖವನ್ನ ನಿಯಂತ್ರಿಸ್ಕೊಳ್ಳೋಕೆ ಅವರಿಗೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ.
“ಶ್ಯಾಮಣ್ಣಾ! ಏಳು ಶ್ಯಾಮಣ್ಣಾ! ಇಗೋ ನೀನು ಕೇಳಿದ ಸ್ವೆಟರ್, ಶಾಲು ತಂದಿದ್ದೀನಿ. ಹಾಕೊಳ್ಳೋಕೆ ಏಳು ಶ್ಯಾಮಣ್ಣಾ. ‘ನೀನು ದೊಡ್ಡವನಾಗೋಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಮುದುಕನಾಗಿರ್ತೀನಿ, ಸ್ವೆಟರ್, ಶಾಲು ಕೊಡಿಸು’ ಅಂತ ಕೇಳಿದೆಯಲ್ಲಾ! ತಂದಿದ್ದೀನಿ ನೋಡು. ‘ದೊಡ್ಡವನಾದ್ರೆ ನನ್ನನ್ನ ಎಲ್ಲಿ ಮಾತಾಡಿಸ್ತೀಯಾ ಪುಟ್ಟಸ್ವಾಮಿ’ ಅಂತಿದ್ದೀಯಲ್ಲಾ! ಇಗೋ, ಇವ್ರೆಲ್ಲರೂ ಇದ್ದಾರೆ, ನಿನ್ನ ಜೊತೆ ಮಾತಾಡ್ತಿದ್ದೀನಿ. ಕಣ್ಣು ತೆರೆದು ನೋಡು. ನನ್ನ ಜೊತೆ ಮಾತಾಡು ಶ್ಯಾಮಣ್ಣಾ! ನಾನು ಕೊಟ್ಟ ಮಾತು ಉಳಿಸ್ಕೊಂಡಿದ್ದೀನಿ. ನೀನೂ ಮಾತು ತಪ್ಪಬೇಡ ಶ್ಯಾಮಣ್ಣಾ. ಏಳು! ಇಗೋ ಪುಟ್ಟಸ್ವಾಮಿ ಬಂದಿದ್ದೀನಿ. ಹೀಗೆ ನೋಡು. ಪೊಗರು ನರಸಿಂಗಪ್ಪಾ! ನಿನ್ನ ಪೊಗರು ಬಿಟ್ಟು ನನ್ನ ಜೊತೆ ಮಾತಾಡು ಶ್ಯಾಮಣ್ಣಾ! ಮಾತಾಡು ಶ್ಯಾಮಣ್ಣಾ!” ಅಂತ ಕಣ್ಣೀರು ಹಾಕ್ತಿರಬೇಕಾದ್ರೆ ತಮಟೆಗಳು ಮೂರನೇ ಬಾರಿ ಮೊಳಗಿದ್ವು. ಶ್ಯಾಮಣ್ಣ ಸ್ವೆಟರ್ ಹಾಕೊಂಡು, ಶಾಲು ಹೊದ್ಕೊಂಡನು. ಅವುಗಳ ಬೆಚ್ಚಗಿನ ಅಂತಿಮ ಕೊಡುಗೆ ಆಗಿತ್ತು. ಶ್ಯಾಮಣ್ಣನ ಜೀವನ ಒಂದು ಬಟ್ಟೆ ತರಹ ಇತ್ತು – ಸಾಮಾನ್ಯವಾದದ್ದು, ಆದ್ರೆ ಪ್ರತಿ ದಾರದಲ್ಲೂ ಆತ್ಮಗೌರವ ಅಡಕವಾಗಿತ್ತು. ಅವನ ಆತ್ಮಗೌರವ ಊರಿನವರ ಹೃದಯದಲ್ಲಿ ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿತ್ತು.

ತೆಲುಗು ಮೂಲ : ಮಾರುತಿ ಪೌರೋಹಿತಂ

ಕನ್ನಡ ಅನುವಾದ : ಕೊಡೀಹಳ್ಳಿ ಮುರಳೀ ಮೋಹನ್